Ο Άδωνις Γεωργιάδης στο συνεδρίο του Economist για τη δημογραφική κρίση στην Ελλάδα

Ομιλία του Υπουργού Ανάπτυξης & Επενδύσεων, κ. Άδωνι Γεωργιάδη, στο συνέδριο του Economist σε συνεργασία με την «HOPE genesis», «The demographic crisis in Greece», την Τετάρτη 11 Δεκεμβρίου:

«Δεν θα έπρεπε αλλά θα κάνω ένα μικρό σχόλιο για τις εκλογές αύριο στο Ηνωμένο Βασίλειο. 

Πρέπει να σας ευχαριστήσω πραγματικά. Μέχρι το δικό σας δημοψήφισμα σκεφτόμουν ότι μόνο εμείς οι Έλληνες είχαμε κάνει το πιο γελοίο δημοψήφισμα στον κόσμο αλλά ευτυχώς ήρθατε εσείς και αποδείξατε ότι έκανα λάθος. 

Η αλήθεια είναι ότι είμαι ένας από τους πολλά εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη που λυπάται που φεύγει το Ηνωμένο Βασίλειο. Φυσικά οι άνθρωποί σας θα αποφασίσουν αλλά μπορούμε οι υπόλοιποι να λυπούμαστε. 

Ελπίζω ένα ευημερές μέλλον για τους ανθρώπους του Ηνωμένου Βασιλείου που πάντα ήταν φίλοι της Ελλάδος. 

Καλωσορίζω όλους τους φίλους μας από το εξωτερικό, ήταν πολύ ενδιαφέρουσα η συζήτηση και ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση. 

Εύχομαι του χρόνου να είμαστε σε μία πολύ καλύτερη Ελλάδα, ακόμα περισσότερο αισιόδοξοι από ό,τι είμαστε σήμερα και με απτά αποτελέσματα που θα αποδεικνύουν ότι η ζωή μας αρχίζει να πηγαίνει προς το καλύτερο, κάτι που το έχουμε απόλυτα ανάγκη μετά από αυτά τα δέκα χρόνια της κρίσης. 

Ερχόμενος εδώ να μιλήσω για το δημογραφικό ζήτημα στην Ελλάδα, θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω και να πω ότι το δημογραφικό ζήτημα δεν είναι μόνο στην Ελλάδα. Το δημογραφικό ζήτημα καταρχάς είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για όλη την Ευρώπη. 

Η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ευρώπης, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, αντιμετωπίζουν παρόμοια και ορισμένες και μεγαλύτερα και από τα δικά μας δημογραφικά προβλήματα. Παραδείγματος χάριν η Ιταλία. 

Δεν τα αντιμετώπισαν, όμως, όλες με τον ίδιο τρόπο ούτε και στον ίδιο χρόνο. Παραδείγματος χάριν, πριν από περίπου 30 χρόνια, όταν άρχισε να χτυπάει το καμπανάκι του δημογραφικού κινδύνου στη Γαλλία, ο τότε Πρόεδρος της Γαλλίας, ο Φρανσουά Μιττεράν, είχε κηρύξει εθνικό συναγερμό για να αντιμετωπίσει η Γαλλία τη δημογραφική της κρίση με μία σειρά μέτρων, τα οποία είχαν αποτέλεσμα. 

Οφείλω δε να σας πω ότι πριν από λίγο καιρό σε ένα επίσημο ταξίδι που έκανα στο Πεκίνο, στα πλαίσια της ιδιότητάς μου ως Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων - αντιπρόσωπος της ελληνικής Κυβερνήσεως στο Πεκίνο, ανακάλυψα ότι δημογραφικό πρόβλημα, όσο και αν σας κάνει εντύπωση, έχει και η Κίνα, η οποία μετά από τα 30 χρόνια περίπου της πολιτικής για το ένα παιδί, ανακάλυψε ότι έχει κάνει λάθος, ο πληθυσμός της γηράσκει. Και εκεί έχουν και το επιπλέον πρόβλημα ότι λόγω αυτής της πολιτικής έχουν πολύ μεγαλύτερη αναλογία ανδρών από γυναίκες γιατί προτιμούσαν τα αγόρια στην επιλογή του ενός παιδιού. Με αποτέλεσμα να έχουν τεράστιο πρόβλημα προβολής στο μέλλον δημογραφικού, όσο και αν σας κάνει εντύπωση. Ποιος; Η Κίνα.  

Κι είναι απολύτως προφανές ότι το δημογραφικό ζήτημα δεν έχει μόνο εθνική διάσταση με την έννοια της συνέχειας του ελληνικού έθνους, έχει και έννοια αμιγώς οικονομική. 

Και δυστυχώς, η Ελλάδα από το έτος 2011 μέχρι και το 2018 που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, είναι η πρώτη χώρα του δυτικού κόσμου, της οποίας ο πληθυσμός κάθε χρόνο μειούται χωρίς να βρίσκεται σε πολεμική περίοδο. 

Οι γεννήσεις είναι λιγότερες των θανάτων, άρα μειούται ο πληθυσμός σε ακέραιο αριθμό. Εάν σε αυτό, όμως, υπολογίσεις και εκείνους οι οποίοι φεύγουν για να βρουν δουλειά στο εξωτερικό, τότε το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο. 

Καμιά φορά ακούμε αριθμούς αλλά δεν δίνουμε σημασία τι λένε αυτοί οι αριθμοί. Εγώ θα προσπαθήσω εδώ να το κάνω πιο εύκολο. 

Ο δημογραφικός δείκτης στην Ελλάδα σήμερα είναι 1, είναι λίγο πιο κάτω από 1 για την ακρίβεια αλλά ας χρησιμοποιήσουμε  τον ακέραιο αριθμό 1. Τι θα πει αυτό; Πώς βγαίνει ο δείκτης 1 και τι σημαίνει ο δείκτης 1;

Σημαίνει ότι 1.000 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας γεννούν 1.000 παιδιά.  Τα παιδιά, όμως, κατά τεκμήριο είναι 50-50. 

Άρα, με αυτό τον αριθμό, οι 1.000 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αφήνουν πίσω τους 500 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Με τον ίδιο δείκτη στα επόμενα 25 χρόνια οι 500 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας αφήνουν 250 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. 

Κάντε την προβολή στο μέλλον και σε περίπου 75 χρόνια από σήμερα οι Έλληνες θα είμαστε μία θλιβερή μειοψηφία γηραιών ανθρώπων σε αυτό τον τόπο. Είναι τρομακτικό, αν το σκεφτείς. Είναι αριθμός γεννήσεων που οδηγούν το ελληνικό έθνος σε βεβαία αριθμητική εξαφάνιση μετά από περίπου 1,5 αιώνα από σήμερα, που για την ελληνική ιστορία 1,5 αιώνας είναι τίποτα. 

Τώρα ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε τα 200 χρόνια από την ελληνική επανάσταση. Σε λιγότερο χρονικό διάστημα από όσο έχει μεσολαβήσει από την ελληνική επανάσταση μέχρι σήμερα, δηλαδή από την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους, το ελληνικό έθνος θα πάψει να υφίσταται δημογραφικά, αν δεν κάνουμε κάτι γρήγορα. 

Και πρέπει να σας πω επιπλέον σε αυτό, και μιλάω περισσότερο με την ιδιότητά μου ως ιστορικός, ότι υπάρχουν μεγάλα και σπουδαία έθνη που εξαφανίστηκαν δημογραφικά. 

Παραδείγματος χάριν, πολύς κόσμος δεν γνωρίζει ότι οι Ρωμαίοι, οι δημιουργοί της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, δεν έχασαν από κανέναν εξωτερικό εχθρό. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν έπεσε ποτέ σε ξένους όσο η Ρώμη ήταν ισχυρή. Οι Ρωμαίοι εξαφανίστηκαν διότι έπαψαν να κάνουν παιδιά και τελικά αφομοιώθηκαν από τους βαρβάρους που κατέλαβαν την Ρώμη. 

Γιατί; Διότι πράγματι ένας πληθυσμός με κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ένα έθνος γεννιέται, ακμάζει και μπορεί και να πεθάνει. Και εμείς είμαστε ακριβώς σε ένα σημείο που πρέπει να αποφασίσουμε τι θέλουμε να κάνουμε. Αν μας ενδιαφέρει να εξακολουθήσει να υπάρχει στο μέλλον το ελληνικό έθνος ή όχι. 

Προφανώς η απάντηση σε αυτό το ερώτημα έχει και ιδεολογικά χαρακτηριστικά. Θέλω να τοποθετηθώ σε αυτό και σε κάποια πράγματα που είπε πολύ σοφά η Αυτού Εξοχότης, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας προηγουμένως. 

Υπάρχει άλλη θεωρία που λέει ότι δεν υπάρχει δημογραφικό πρόβλημα διότι μπορούμε να συμπληρώσουμε τους αριθμούς που θα λείψουν με εισαγωγή μεταναστών και άρα στην πραγματικότητα να μην έχουμε καμία ανάγκη να κάνουμε παιδιά. Πόσοι μας λείψανε πέρσι; Είχαμε 86.000 γεννήσεις και 120.000 θανάτους. Πόσο μείον δηλαδή είμαστε; 34.000. Πάρτε 50.000 μετανάστες και έχετε καλύψει και την έλλειψη πληθυσμού και έχετε και ένα κέρδος παραπάνω. Άρα, για ποιο δημογραφικό πρόβλημα μιλάμε; 

Ταυτόχρονα, μιλάμε και για μεγάλες δημογραφικές μεταναστευτικές ροές από το Αιγαίο. Είναι έτσι; Εγώ θέλω να είμαι ειλικρινής εδώ. Είναι και ένα βαθιά ιδεολογικό ζήτημα. Δεν είναι μόνο αριθμητικό. 

Πώς θέλουμε να δούμε τον εαυτό μας; Ως έναν αριθμητικό πληθυσμό ή ως ένα λαό, ως ένα έθνος; Εγώ, θέλω να είμαι ειλικρινής, μας βλέπω με τον δεύτερο τρόπο, όπως όλους τους λαούς και όλα τα έθνη του πλανήτη, αλλά θέλω να εξακολουθήσει να υπάρχει και το δικό μου, με ό,τι αυτό σημαίνει. Με τις παραδόσεις που μεταφέρει, τον πολιτισμό που μεταφέρει, τα ήθη και τα έθιμα.

Ξέρετε καμιά φορά, δεν τα λέμε αυτά εύκολα στην Ελλάδα, αλλά ναι, είμαστε ο ίδιος λαός και είμαστε περήφανοι για αυτό. Εγώ συχνά αναφέρω στους μαθητές μου στην Ελληνική Αγωγή ένα παράδειγμα. Ξέρετε, στην Ελλάδα, πολύ συχνά λέμε μεταξύ μας: «θα δούμε και μια άσπρη μέρα»; Φαντάζεστε να πάμε να πούμε στον φίλο μας, τον John, 15 Αυγούστου: «will we have a white day»; Αυτός θα νομίζει ότι θα μιλάμε για το πότε θα χιονίσει…

Ξέρετε από πότε το λέμε αυτό στην Ελλάδα; Αν πάρετε στα χέρια σας το έργο του Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, το βίο του Περικλέους, περιγράφει το πώς έγινε η εξέλιξη της πολιορκίας της Σάμου από τους Αθηναίους περίπου 10 χρόνια πριν την έναρξη του Πελοποννησιακού πολέμου.

Ο Περικλής πολιορκεί τη Σάμο, η Σάμος ήταν σύμμαχος πόλη της Αθήνας, έχει αποστατήσει όμως για πολιτικούς λόγους, οι Αθηναίοι δε θέλουν να την καταστρέψουν γιατί τη χρειάζονται ισχυρή για τον πόλεμο που βλέπουν ότι θα έρθει και αποφασίζει ο Περικλής αντί να ισοπεδώσει τη Σάμο να την πολιορκήσει, και η πολιορκία κράτησε περίπου 9 μήνες.

Για να αντιμετωπίσει τους στρατιώτες οι οποίοι βαριόντουσαν να κάθονται εκεί ενώ είχαν δουλειές στην Αθήνα και δεν μπορούσε να περνά ο καιρός χωρίς να κάνουν κάτι ενδιαφέρον, αποφάσισε, λέει ο Πλούταρχος, να χωρίσει το στράτευμα σε 8 λόχους και ο κάθε λοχαγός τράβαγε κάθε εβδομάδα έναν κλήρο. Υπήρχαν 7 κλήροι μαύροι, ένας λευκός. Όποιος λοχαγός τράβαγε τον λευκό κλήρο, ο λόχος του έπαιρνε μία εβδομάδα άδεια.

Και σχολιάζει ο Πλούταρχος τον 1^ο μ. Χ. αιώνα: «Φαίνεται από αυτή την πράξη του Περικλέους προήλθε η φράση που λέμε μέχρι τις μέρες μας, «να δούμε και μία άσπρη μέρα». Πριν από 2.000 χρόνια. Λοιπόν εμείς θέλουμε να συνεχίσει να υπάρχει αυτό.

Και θέλω να το ξεκαθαρίσω αυτό, η κυβέρνηση μας έχει τοποθετηθεί σε αυτό δια του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο. Η επιλογή μας να ενισχύσουμε τις γεννήσεις των παιδιών με 2.000 ευρώ δεν λύνει φυσικά το πρόβλημα, αλλά -έρχομαι τώρα στα πιο πρακτικά ζητήματα-, είναι απολύτως προφανές ότι δεν μπορείς να λύσεις το δημογραφικό πρόβλημα χωρίς να ξοδέψεις χρήματα.

Διότι το δημογραφικό πρόβλημα είναι ένα κατεξοχήν πρόβλημα του δυτικού κόσμου. Όπως μπορείτε να καταλάβετε, οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν δημογραφικό πρόβλημα, οι λιγότερο ανεπτυγμένες δεν έχουν.

Στην Αφρική ή στις πτωχές περιοχές της Ασίας κάνουν ο καθένας 6, 7, 8, 10 παιδιά. Στην Ευρώπη, στη Βόρειο Αμερική, κάνουν 1, 2, 3 το πολύ. Και καταλαβαίνουμε όλοι μας το γιατί. Γιατί δε φτάνει να κάνουμε ένα παιδί, θέλουμε να πάει σε ένα καλό σχολείο, να πάει σε ένα καλό πανεπιστήμιο, να μπορεί να πάρει χρήματα για το φροντιστήριο του, να έχει μία καλή ποιότητα ζωής αυτό, να έχουμε καλή ποιότητα ζωής εμείς.

Όλα αυτά χρειάζονται χρήματα. Άρα, λοιπόν, χωρίς χρήματα, δεν μπορείς να λύσεις στο δυτικό κόσμο το δημογραφικό. Πρέπει να δώσεις σοβαρά οικονομικά κίνητρα. 

Πρόσφατα, η κυβέρνησή μας στο φορολογικό νομοσχέδιο, παραδείγματος χάριν, ήρε μία χρόνια αδικία έναντι των πολυτέκνων με τα αυτοκίνητα πολυτελείας, τα οποία οδηγούσαν τους πολυτέκνους στην Ελλάδα να πληρώνουν περισσότερους φόρους από ό,τι όλοι οι υπόλοιποι.

Όλα αυτά δείχνουν την πραγματική βούληση της Κυβερνήσεώς μας να αντιμετωπίσει το δημογραφικό, και θα ήμουν άδικος εδώ αν δεν αναγνωρίσω, δεν το λέω ως Νέα Δημοκρατία, ούτε γιατί είναι παρών ο Προκόπης  Παυλόπουλος, αλλά γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα:

Σε όλη τη διάρκεια των τελευταίων 40 ετών, η μοναδική επιτυχημένη, στους αριθμούς επιτυχημένη, δημογραφική πολιτική έγινε από την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή την περίοδο 2004-2009, με την μεγάλη εκστρατεία και τα επιδόματα στο τρίτο παιδί αν θυμάστε τότε. Μάλιστα, τότε είχε βοηθήσει για ένα διάστημα πολύ και η Εκκλησία με τον Μακαριστό Χριστόδουλο, και αν δείτε τους δημογραφικούς μας δείκτες, τα μόνα χρόνια που η δημογραφία μας ξεκόλλησε από το 1 και άρχισε να ανεβαίνει στο 1,1, 1,2, 1,3, ήταν αυτά τα χρόνια.

Μετά, όμως, ήρθε η χρεωκοπία και το μνημόνιο, η Τρόικα έκοψε όλες τις σχετικές αποφάσεις της κυβερνήσεως Καραμανλή και επιστρέψαμε πολύ γρήγορα στις προηγούμενες δημογραφικές μας επιδόσεις και ακόμα πιο κάτω.

Άρα, είναι τελείως βέβαιο ότι η Κυβέρνηση μας είναι αποφασισμένη, στο μέτρο που τα δημοσιονομικά μας το επιτρέπουν -και όσο η Ελλάδα επιστρέφει στην κανονικότητα τα δημοσιονομικά μας θα μας το επιτρέπουν περισσότερο - να θεσμοθετήσουμε και να θεσμοθετούμε ολοένα και περισσότερο μεγάλα οικονομικά κίνητρα για να κάνει ο κόσμος παιδιά.

Αυτά τα χρήματα που θα ξοδέψουμε τώρα για να κάνει ο κόσμος παιδιά δεν είναι χρήματα πεταμένα, διότι το δημογραφικό όπως σας είπα από την αρχή έχει να κάνει και με την οικονομία.

Πολλοί εντυπωσιάζονται, παραδείγματος χάριν, με το πώς οι ξένοι δείχνουν μία μεγαλύτερη εύνοια ή έστω ανεκτικότητα στις τουρκικές προκλήσεις, λέω ένα παράδειγμα. 

Η Τουρκία, όμως, είναι μια χώρα δημογραφικά ακμαία, μία αγορά που πλησιάζει τα 100 εκατομμύρια. Για όποιον θέλει να κάνει υπολογισμούς για αυτήν, υπολογίζει μία αγορά 100 εκατομμυρίων. 

Εμείς αντιθέτως πηγαίνοντας διαρκώς προς τα κάτω γινόμαστε μία αγορά, συγγνώμη που μιλάω έτσι λίγο πεζά αλλά περί αυτού πρόκειται, που έχει ολοένα και λιγότερη σημασία. 

Άρα, έχει και τη σημασία να αντιστρέψουμε το δημογραφικό μας δείκτη και για αμιγώς οικονομικούς λόγους. Τα λεφτά που θα ξοδέψουμε τώρα δεν είναι πεταμένα λεφτά, είναι μία επένδυση στο μέλλον που το χρειαζόμαστε για να εξακολουθούμε να ακμάζουμε και να υπάρχουμε και μετά από 200 και 300 και 500 χρόνια. 

Έχουμε, λοιπόν, πλήρη συνείδηση αυτού του προβλήματος. Δεν σας κρύβω, έχουμε αγωνία για να προλάβουμε να θεσμοθετήσουμε αυτά τα μέτρα όσο ακόμα είναι καιρός. Καιρός υπάρχει αν κινηθούμε γρήγορα. Επαναλαμβάνω, όμως, όλα αυτά πρέπει να γίνουν μέσα στο δημοσιονομικό πλαίσιο που επιτρέπει το πορτοφόλι μας. 

Γι’ αυτό και η αντιμετώπιση του οικονομικού μας ζητήματος δεν είναι αμιγώς οικονομικό ζήτημα, είναι και ζήτημα εθνικής επιβίωσης για να έχουμε τους αναγκαίους πόρους για να εξασφαλίσουμε το μέλλον μας. 

Και επαναλαμβάνω, υπάρχει και το ιδεολογικό ζήτημα που σας έθεσα. Εγώ σας ξεκαθαρίζω πού στεκόμαστε εμείς, η δική μας η Κυβέρνηση. Κάποια άλλη Κυβέρνηση, κάποιοι άλλοι οπαδοί των ανοιχτών συνόρων, μπορεί να πιστεύουν κάποια άλλα πράγματα, εμείς πιστεύουμε αυτά. 

Σε αυτά θα δουλέψουμε, θα δουλέψουμε όλοι μαζί, και βλέπω την οικονομία μας να γυρίζει. Έρχομαι από τη Νέα Υόρκη, όπως ελέχθη, πριν από τρεις ώρες προσγειώθηκα, αύριο πάω στο Βερολίνο. Το επενδυτικό ενδιαφέρον για την Ελλάδα είναι πάρα πολύ μεγάλο. Είναι η ευκαιρία να κάνουμε πράγματα. Θα τα κάνουμε, γιατί είμαστε εξαιρετικά αποφασισμένοι για να γίνουν. Και από το πλεόνασμα που θα έχουμε, ένα κομμάτι που ενώ το χρειαζόμαστε για να κάνουμε άμεσα τη δική μας τη ζωή καλύτερη, θα το στερηθούμε και θα το διαθέσουμε για να αποκτήσουμε ένα καλύτερο μέλλον για εμάς και τα παιδιά μας».

Ολόκληρη η ομιλία στο ακόλουθο link:

Ο Άδωνις Γεωργιάδης στο συνεδρίο του Economist για τη δημογραφική κρίση στην Ελλάδα 11.12.2019 https://youtu.be/ReLo5lw4tcg