ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΑΧΕΟΣ ΕΝΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΡΘΟΥ

Γράφει η ιατρός Ζωή Νίτσα*

Υπάρχουν συνήθειες και καταστάσεις όπου αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού και γι’ αυτό το λόγο ονομάζονται παράγοντες κινδύνου. Οι παράγοντες κινδύνου χωρίζονται σε αναστρέψιμους, δηλαδή μπορεί το άτομο να τους αποφύγει και σε μη-αναστρέψιμους, όπου το άτομο δεν μπορεί να τους αποφύγει. Όσον αφορά στους μη-αναστρέψιμους παράγοντες, το άτομο οφείλει να τους γνωρίζει ώστε να εφαρμοστεί εξατομικευμένη πρόληψη με στόχο να μειωθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η πιθανότητα εμφάνισης ορθοκολικού καρκίνου. 

Παρακάτω παρατίθενται συνολικά οι αναστρέψιμοι και μη, παράγοντες κινδύνου για τον ορθοκολικό καρκίνο, σύμφωνα με τα έως τώρα δημοσιευμένα δεδομένα. 

 

ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

•        Αυξημένο σωματικό βάρος: Αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού στα άτομα γενικά, φαίνεται όμως να έχει ισχυρότερη σύνδεση με τους άνδρες. Συστήνεται ισχυρά η απώλεια σωματικού βάρους ή/και η διατήρησή του σε υγιή επίπεδα. 

•        Απουσία φυσικής δραστηριότητας: Αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού συγκριτικά με τα άτομα που αθλούνται συστηματικά. Συστήνεται η καθημερινή γυμναστική για τουλάχιστον 30’. 

•        Διατροφή: Η συχνή κατανάλωση κόκκινου κρέατος, όπως μοσχαρίσιο, χοιρινό κλπ, καθώς επίσης και των επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος  αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού. Ο τρόπος που προετοιμάζεται το κρέας μπορεί να αυξήσει επιπλέον τον κίνδυνο. Αυτό συμβαίνει όταν μαγειρεύεται σε υψηλές θερμοκρασίες, όπως τηγάνισμα. Προτείνεται η ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε λαχανικά, φρούτα και φυτικές ίνες. Όσον αφορά την προετοιμασία και το μαγείρεμα του κρέατος, προτιμώνται υγιεινότεροι τρόποι όπως είναι το βράσιμο. Αποφυγή λιπαρών τροφών και ζαχαρούχων σκευασμάτων. 

•        Χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα: Αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού. Συστήνεται ο περιοδικός έλεγχος των επιπέδων της βιταμίνης D στο αίμα και σε ανεπάρκεια ή έλλειψη, η αποκατάσταση με συμπληρώματα βιταμίνης D έπειτα από ιατρική οδηγία. 

•        Κάπνισμα: Aυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού, καθώς επίσης και άλλων τύπων καρκίνου, σε σχέση με τους μη καπνίζοντες. Συστήνεται ισχυρά η άμεση διακοπή του, καθώς επίσης και η αποφυγή του παθητικού καπνίσματος. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το κάπνισμα, πατήστε τον παρακάτω σύνδεσμο.

  https://www.metalignitiki.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%80%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%BD%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%83-%CE%B1%CF%80%CE%BF-%CF%84%CE%B1-%CF%80%CF%81%CF%89%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B9/ 

•        Αλκοόλ: Aκόμη και η μικρή προς μέτρια κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού. Το αλκοόλ σχετίζεται και με άλλους τύπους καρκίνου. Συστήνεται η μη κατανάλωση αλκοόλ, αλλιώς η κατανάλωση να μην ξεπερνά τα όρια των δύο ποτηριών την ημέρα για τους άνδρες και το ένα ποτήρι ανά ημέρα για τις γυναίκες. 

 

ΜΗ ΑΝΑΣΤΡΕΨΙΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

•        Ηλικία: Όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού. Συγκεκριμένα, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος από την ηλικία των 50 ετών και άνω. Αξίζει όμως να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί αύξηση του ποσοστού εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού σε νεότερες ηλικίες και οι αιτίες παραμένουν ακόμα ασαφείς. Για το λόγο αυτό, το American Cancer Society όρισε την ηλικία έναρξης προληπτικού ελέγχου του παχέος εντέρου στα 45 έτη (από την ηλικία των 50 που ήταν παλαιότερα) για τα άτομα χωρίς αυξημένους παράγοντες κινδύνου. 

 

•        Ατομικό ιστορικό: Τα άτομα με ιστορικό αδενωματώδους πολύποδα παχέος εντέρου, ανήκουν στην ομάδα αυξημένου κινδύνου. Ο κίνδυνος γίνεται μεγαλύτερος εάν ο πολύποδας ξεπερνούσε σε μέγεθος το 1εκ., όταν υπήρχαν 3 ή περισσότεροι πολύποδες ή/και στην ιστολογική εξέταση βρέθηκε δυσπλασία. 

Τα άτομα με ιστορικό ορθοκολικού καρκίνου έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση δεύτερου ξεχωριστού ορθοκολικού καρκίνου, σε σχέση με τα άτομα που δεν εμφάνισαν ποτέ ορθοκολικό καρκίνο.  

Τα άτομα που πάσχουν από φλεγμονώδεις παθήσεις  του παχέος εντέρου όπως ελκώδη κολίτιδα και νόσος Crohn έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού.

Τα άτομα με ιστορικό καρκίνο ενδομητρίου , καρκίνο του μαστού  ή καρκίνο των ωοθηκών έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού συγκριτικά με το μέσο όρο. 

 

•        Οικογενειακό ιστορικό: Ένας στους 3 που εμφάνισαν καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού είχε θετικό οικογενειακό ιστορικό, δηλαδή είχε τουλάχιστον ένα άτομο του οικογενειακού του περιβάλλοντος που εμφάνισε καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού. Ο κίνδυνος αυξάνεται όταν το άτομο του οικογενειακού περιβάλλοντος που πάσχει από καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού είναι πρώτου βαθμού συγγένειας, δηλαδή αδερφός/ή, γονέας ή παιδί. Ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμη περισσότερο στις περιπτώσεις που ο συγγενής πρώτου βαθμού εμφάνισε τον καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών ή όταν τα άτομα πρώτου βαθμού συγγένειας που εμφάνισαν καρκίνο του παχέος εντέρου ή του ορθού ήταν περισσότερα από ένα. Ο αυξημένος κίνδυνος που παρατηρείται σε συγκεκριμένες οικογένειες μπορεί να οφείλεται σε γονιδιακά αίτια, σε κοινή έκθεση παραγόντων κινδύνου ή σε συνδυασμό αυτών. 

Γονιδιακά αίτια μπορεί να αποτελούν τα σύνδρομα όπως Fap (οικογενής αδενωματώδης πολυποδίαση), σύνδρομο Lynch, σύνδρομο Peutz-Jeghers κλπ.

Έχει σημειωθεί ότι ο κίνδυνος αυξάνει και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό αδενωματώδους πολύποδα. 

Για τα άτομα που εμφάνισαν ορθοκολικό καρκίνο ή αδενωματώδη πολύποδα προτείνεται εκτός των άλλων και η ενημέρωση των συγγενών πρώτου βαθμού ώστε να εξατομικευθεί η πρόληψη και στους συγγενείς.  

 

•        Σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ:  Τα άτομα που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού σε σχέση με το μέσο όρο. Στις περιπτώσεις εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου ή του ορθού, η πρόγνωση για τα άτομα αυτά φαίνεται να είναι δυσμενέστερη.

 

Επιπλέον, υπό διερεύνηση βρίσκονται πιθανοί παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού όπως είναι η προηγηθείσα ακτινοθεραπεία σε δομές πέριξ του ορθού (πχ για τη θεραπεία για τον καρκίνο του προστάτη), επαγγέλματα με νυχτερινές βάρδιες κλπ.

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι το 60% των θανάτων που προκαλεί ο  ορθοκολικός καρκίνος θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί εφαρμόζοντας  τις οδηγίες πρόληψης. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την πρόληψη ενάντια στον καρκίνο του παχέος εντέρου και του ορθού πατήστε στον παρακάτω σύνδεσμο.

https://www.metalignitiki.gr/%CE%B7-%CE%B6%CF%89%CE%AE-%CE%BD%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-metalignitiki-gr-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%BB%CE%B7%CF%88%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BA/

 

ΠΗΓΕΣ

Fight Colorectal Cancer Organization

American Cancer Society

*Ζωή Νίτσα, Ειδικευόμενη Ιατρός Γενικής Χειρουργικής στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο»

Βασικές Σπουδές: Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης , Medicine in University of Antwerp 

Master of Clinical and Surgical Anatomy 

Master of Pelvic Surgery