COVID 19 ΚΑΙ ΕΣΦΑΛΜΕΝΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ

Το συγκεκριμένο άρθρο δίνει μία κοινωνική, πολιτιστική, θρησκευτική και ιστορική προσέγγιση που δημιουργεί η εμφάνιση της πανδημίας. Επίσης βάζει προβληματισμούς σχετικά με τον τρόπο αντίδρασης της Επίσημης Πολιτείας και της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδας

του ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Α. ΔΡΟΓΙΔΗ Ιστορικού - Συγγραφέα

Αυτά που συμβαίνουν στις μέρες μας αποτελούν ένα τεράστιο πρόβλημα που καλύπτει όλη την ανθρωπότητα και αποδεικνύει - για μία φορά ακόμα - πως η μοίρα των ανθρώπων είναι κοινή και δεν περιορίζεται από σύνορα, από χώρες και θρησκείες ούτε ξεχωρίζει πολιτισμούς. Αυτό μας υποχρεώνει να πειθαρχούμε στα μέτρα πρόληψης μιας τεράστιας επιδημίας, που μπορεί να αποβεί μοιραία.

Τα παραπάνω αποτελούν μία πρώτη ανάγνωση όλων όσων συμβαίνουν στην παγκόσμια κοινότητα, αφού ο κορονοϊός εξαπλώνεται και οι επιστήμονες προσπαθούν - με κάθε τρόπο - να τον σταματήσουν, περιορίζοντας - όσο γίνεται - τον όλεθρο και υπερασπιζόμενοι την ανθρώπινη ζωή. Έχουμε μπει όλοι σε μία καραντίνα, έχει αλλάξει ο τρόπος της ζωής μας, γιατί έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν εχθρό που είναι αόρατος και επικίνδυνος και αποτελεί μία ασύμμετρη απειλή για τη διεθνή κοινότητα.

Ουσιαστικά πρέπει να αλλάξει όλη η ζωή μας και να μπούμε σε περιορισμό, επικροτώντας και πειθαρχώντας στις υποδείξεις των ειδικών. Πριν συνεχίσουμε την ανάλυση μας οφείλουμε να αναγνωρίσουμε τις προσπάθειες της ιατρικής κοινότητας και όλων όσων υποστηρίζουν επαγγελματικά το έργο της (γιατροί, νοσηλευτές, επαγγελματίες ιατρικών εργαστηρίων, τραυματιοφορείς, οδηγοί ασθενοφόρων) που δίνουν τη δική τους μάχη με αυταπάρνηση. Η ίδια η Ελληνική Πολιτεία συνεργάζεται υποδειγματικά και συντονίζει το έργο των επαγγελματιών υγείας, κάτι που οφείλουμε να το αναγνωρίσουμε και να επισημάνουμε ακόμη ότι τα αντανακλαστικά όλων όσων συντονίζουν την επιχείρηση κατά του κορονοϊού αξίζουν συγχαρητήρια.

Παρόλα αυτά φαίνεται παράδοξη η σπουδή ορισμένων κέντρων να επιμένουν να συνδέσουν τα ζητήματα υγείας με ζητήματα πίστης και λατρείας, κάτι που είναι ολωσδιόλου παράλογο και καταλήγει να μετατρέπεται σε χειραγώγηση της ατομικής συνείδησης των ανθρώπων, ενώ παράλληλα πλήττει τη συλλογική συνείδηση του λαού μας που στην πλειοψηφία του γαλουχήθηκε, μεγάλωσε πλάι-πλάι με το στοιχείο της θρησκευτικής πίστης.

Αυτό το φαινόμενο παραπέμπει στην παραβίαση της ελεύθερης θρησκευτικής έκφρασης και της ατομικής συνείδησης της ελληνικής κοινωνίας. Υπάρχουν πάρα πολλά παραδείγματα, που ξεκινούν από το πρόσφατο παρελθόν και καταλήγουν στα βάθη των αιώνων, αδιάψευστοι μάρτυρες ότι η συλλογική συνείδηση όποτε στράφηκε στις πηγές της ορθόδοξης πίστης είχε θετικά αποτελέσματα.

Η σχέση ορισμένων περιοχών με την εμφάνιση του Θεού είναι χαρακτηριστική στο πέρασμα των χρόνων και αυτό έχει να κάνει ακόμη περισσότερο με την περιοχή του Αγίου Όρους στη Χερσόνησο της Χαλκιδικής. Είναι η συγκεκριμένη περιοχή (το Άγιο Όρος) που δεν κατακτήθηκε πότε, παρά την εμφάνιση πολλών και διαφορετικών κατακτητών στο υπόλοιπο γεωγραφικό κομμάτι. Αυτό το προνόμιο περιγράφεται και στο παρακάτω κείμενο (http://www.hellenicaworld.com/Greece/History/gr/ProtiPersikiEisvoli.html)

«Η πρώτη περσική εισβολή στην Ελλάδα διεξήχθη σε δύο φάσεις (492/490 π.Χ), κατά τη διάρκεια των Περσικών Πολέμων. Οι Πέρσες εισέβαλλαν στην Ελλάδα, υπό τις διαταγές του Δαρείου Α', με σκοπό να τιμωρήσουν την Αθήνα και την Ερέτρια, οι οποίες είχαν βοηθήσει τους Ίωνες κατά την Ιωνική Επανάσταση. Η πρώτη εκστρατεία, η οποία διεξήχθη το 492 π.Χ, είχε ως αποτέλεσμα τη κατάληψη της Θράκης και της Μακεδονίας από τον Μαρδόνιο, ωστόσο ο περσικός στόλος καταστράφηκε στο Όρος Άθως μετά από θαλασσοταραχή.»

Παρά το πέρασμα πολλών κατακτητών η παρουσία του Αγίου Όρους παρέμεινε αυτόνομη μέσα σε ειδικό καθεστώς που συνοδεύεται με την παρουσία του μοναχικού βίου από την εποχή της εξάπλωσης του χριστιανισμού. Αυτό θα μπορούσε να μας προβληματίσει ιδιαίτερα για τον τρόπο που συσχετίζονται η θρησκευτική πίστη και η προστασία του κοινωνικού συνόλου. Στη συνέχεια στα χρόνια του Βυζαντίου ανακαλύπτουμε ότι (http://photodentro.edu.gr/cultural/r/8526/2364?locale=el)

«Το έτος 626, και ενώ ο Αυτοκράτορας Ηράκλειος ηγείτο εκστρατείας του βυζαντινού στρατού κατά των Περσών, η Κωνσταντινούπολη πολιορκήθηκε αιφνιδίως από τους Αβάρους. Γνωρίζοντας την απουσία του στρατού, οι Άβαροι απέρριψαν κάθε πρόταση εκεχειρίας και την 6η Αυγούστου κατέλαβαν την Παναγία των Βλαχερνών. Σε συνεργασία με τους Πέρσες, τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, ετοιμάζονταν για την τελική επίθεση, ενώ ο Πατριάρχης Σέργιος περιέτρεχε τα τείχη της Πόλης με την εικόνα της Παναγίας της Βλαχερνίτισσας και ενεθάρρυνε το λαό στην αντίσταση. Τη νύχτα εκείνη, φοβερός ανεμοστρόβιλος, που αποδόθηκε σε θεϊκή αρωγή, δημιούργησε τρικυμία και κατέστρεψε τον εχθρικό στόλο, ενώ αντεπίθεση των αμυνόμενων προξένησε τεράστιες απώλειες στους Αβάρους και τους Πέρσες, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λύσουν την πολιορκία και να αποχωρήσουν άπρακτοι. Την 8η Αυγούστου, η Πόλη είχε σωθεί από τη μεγαλύτερη ως τότε απειλή της ιστορίας της. Ο λαός, θέλοντας να πανηγυρίσει τη σωτηρία του, την οποία απέδιδε σε συνδρομή της Θεοτόκου, συγκεντρώθηκε στο Ναό της Παναγίας των Βλαχερνών. Τότε, κατά την παράδοση, όρθιο το πλήθος έψαλε τον από τότε λεγόμενο «Ακάθιστο Ύμνο» στην Παναγία, αποδίδοντας τα «νικητήρια» και την ευγνωμοσύνη του «τῇ ὑπερμάχῳ στρατηγῷ». - Άβαροι, Κωνσταντινούπολη, πολιορκία, Ηράκλειος, Ακάθιστος Ύμνος, Σέργιος»

Στο παραπάνω κείμενο, που αποτελεί ένα ιστορικό τεκμήριο από επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας, βλέπουμε το ρόλο και τη σχέση πού έχει ένας λαός μαζί με τον ηγέτη του με την Ορθόδοξη πίστη. Αυτό σημαίνει ότι δεν μιλάμε για μία απλή επίκληση και αναπαράσταση ενός τελετουργικού αλλά για κάτι που παραπέμπει σε αυτήν κάθε αυτήν τη ζώσα πραγματικότητα.

Τα παραπάνω κείμενα αποτελούν αδιάψευστα τεκμήρια ότι η συλλογική συνείδηση είναι στενά συνδεδεμένη με την παρουσία του Θεού και το ρόλο της θρησκευτικής αλήθειας. Κάτι τέτοιο φαίνεται και από τις λιτανείες στο όνομα των Αγίων της Ορθοδοξίας, τη μεσιτεία των οποίων ζήτα κατά καιρούς ο λαός. Το κείμενο που ακολουθεί αναφέρεται στην παρέμβαση του Αγίου Σπυρίδωνα και είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα (https://www.chiosin.gr/spia/)

«Στα μέσα του 16ου αιώνα μεγάλη ξηρασία είχε πλήξει όλη την Ευρώπη και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να καταστρέφονται οι καλλιέργειες και να υπάρχουν ελλείψεις σε σιτηρά. Ο λαός της Κέρκυρας περνούσε δύσκολα καθώς δεν υπήρχε ούτε μια αποθήκη με σιτάρι. Ωστόσο, ο πληθυσμός του νησιού σώθηκε το Μεγάλο Σάββατο του 1553 μ. Χ. Σύμφωνα με την παράδοση, ένα πλοίο με φορτίο σιταριού περνούσε στα ανοιχτά της Κέρκυρας, με άλλο προορισμό, τότε έκανε την εμφάνισή του ο Άγιος Σπυρίδων στο όνειρο του καπετάνιου και του υπέδειξε να ξεφορτώσει το φορτίο του στο λιμάνι της Κέρκυρας. Η λιτανεία που έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια απ’ όλες τις άλλες είναι αυτή της Κυριακής των Βαΐων. Η πανώλη, μια θανατηφόρα λοιμική νόσος, έπληττε την Ιταλία και τα Ιόνια νησιά. Η ασθένεια ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1629 μετά την άφιξη ενός πλοίου από την Ιταλία. Αν και είχαν ληφθεί αυστηρά μέτρα από τις υγειονομικές αρχές του νησιού, τα κρούσματα της ασθένειας συνεχώς πολλαπλασιάζονταν. Λίγες ημέρες πριν το Πάσχα του 1630 πολλοί ασθενείς έβλεπαν στον ύπνο τους τον Άγιο να τους ευλογεί και να τους χαρίζει υγεία. Ακόμα, οι νυχτερινοί φύλακες του Παλαιού Φρουρίου έβλεπαν ένα υπερκόσμιο  φως να αιωρείται από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Έπειτα, τα κρούσματα ελαττώθηκαν έως ότου σταμάτησαν οριστικά την ημέρα των Βαΐων του 1630. Μετά από απόφαση της Βενετικής Διοίκησης στις 29 Οκτωβρίου 1673 καθιερώθηκε η λιτάνευση του λειψάνου του Αγίου Σπυρίδωνα κάθε πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου (το γνωστό ως « Πρωτοκύριακο» για τους ντόπιους). Κατά τη διάρκεια του έτους 1673 η επιδημία της πανώλης απείλησε την Κέρκυρα. Κατά τους συναξαριστές, η επιδημία σταμάτησε απότομα τις τελευταίες ημέρες του Οκτωβρίου του 1673. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες της εποχής, τότε επί τρεις νύκτες στην κορυφή του καμπαναριού του ναού του Αγίου Σπυρίδωνα, μέσα από ένα υπερκόσμιο σταθερό φως διακρινόταν ο Άγιος αιωρούμενος να κρατά σταυρό στο χέρι και να καταδιώκει το θανατικό που έμοιαζε με μαύρο φάντασμα. Ανάμεσα στις προθέσεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν και η επέκταση της προς τη Δύση και συνεχώς προσπάθησαν πολλές φορές να θέσουν υπό την κατοχή τους τα Ιόνια νησιά. Από το 1431 οι Τούρκοι με συχνές επιδρομές προσπαθούσαν καταλάβουν την Κέρκυρα. Έτσι,  στις αρχές του 18ου αιώνα η Βενετία στέλνει στην  Κέρκυρα τον στρατάρχη Σούλεμπουργκ προκειμένου να ηγηθεί της άμυνας του νησιού. Στις 8 Ιουλίου του 1716 με απόβαση των Τούρκων στο νησί κυριεύονται τα οχυρά του Μαντουκιού και της Γαρίτσας, τα φρούρια Αβράμη και Σωτήρος και ένας από τους κυριότερους προμαχώνες του Νέου Φρουρίου. Οι τουρκικές επιθέσεις συνεχίστηκαν επί έναν ολόκληρο μήνα μέχρι τις 8 Αυγούστου. Μετά από προσευχές και παρακλήσεις του κερκυραϊκού λαού προς τον Άγιο Σπυρίδωνα για να παρέμβει και να σώσει το νησί, στις 9 Αυγούστου ξεσπά στο νησί μια καταστροφική καταιγίδα. Τότε, πανικός επικράτησε στο στρατόπεδο των Τούρκων, όπου κυκλοφορούσε η είδηση ότι πολλοί εξ αυτών είδαν τον Άγιο με τη μορφή καλόγερου να βγαίνει από τον ιερό ναό (όπου και το λείψανο του ) και να απειλεί Τούρκους στρατιώτες με αναμμένο πυρσό. Η ραγδαία νεροποντή και ο φόβος από την είδηση αυτή οδήγησαν τους Τούρκους σε άτακτη υποχώρηση την 11η Αυγούστου. Με νόμο η Βενετία θέσπισε την καθιέρωση της ετήσιας λιτανείας του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα στις 11 Αυγούστου»

Ακολουθεί ένα απόσπασμα που αναφέρεται σε μία άλλη περιοχή, στη Σκριπού της Βοιωτίας...(http://www.mixanitouxronou.gr/i-panagia-pou-stamatise-ta-tanks-ton-nazi-ston-orchomeno-to-orama-tou-germanou-axiomatikou-pou-esose-tous-katikous-apo-olokaftoma/)

Στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 οι Ιταλοί συνθηκολόγησαν και αποχώρησαν από το συνασπισμό του Άξονα. Ο ιταλικός στρατός μέσα στην πόλη της Λιβαδειάς ξεπερνούσε τους 2.000, γιατί εκεί ήταν η βάση ανεφοδιασμού των κατοχικών δυνάμεων και οι αποθήκες ήταν γεμάτες με πολεμικό υλικό. Η συνθηκολόγηση βρήκε διχασμένες τις ιταλικές κατοχικές δυνάμεις στην Ελλάδα. Όσοι αξιωματικοί ήταν φασίστες επεδίωξαν την παράδοσή τους στους Γερμανούς, ενώ οι πολέμιοι του Χίτλερ, όχι μόνο δεν παραδόθηκαν, αλλά προσχώρησαν στις δυνάμεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ, μαζί με τον οπλισμό τους. Γερμανική δύναμη παρέμεινε στην πόλη για να αποτρέψει μια τέτοια εξέλιξη. Με την άρνηση των Ιταλών να παραδώσουν τον οπλισμό τους, η περιφερειακή οργάνωση του Ε.Α.Μ. Ορχομενού θεώρησε ότι μπορούσε να επωφεληθεί. Γι’ αυτό παρακίνησε τους Έλληνες να κινηθούν προς τη Λειβαδιά, όπου υπήρχε ο οπλισμός της ιταλικής φρουράς. Οι Γερμανοί, όταν έμαθαν τις προθέσεις των πατριωτών, κύκλωσαν και αφόπλισαν τους Ιταλούς με ένα απόσπασμα τεθωρακισμένων....

Οι άντρες της Βέρμαχτ κατέλαβαν όλα τα νευραλγικά σημεία και έστησαν κανόνια. Οι πατριώτες από τον Ορχομενό που είχαν φτάσει στο μεταξύ στο σταυροδρόμι του Άγιου Ανδρέα, ανέτοιμοι και αδιοργάνωτοι καθώς ήταν, σκόρπισαν στη γύρω περιοχή. Οι Γερμανοί όμως συνέχισαν την καταδίωξη με σκοπό να επιβάλλουν αντίποινα, όπως ήταν η συνηθισμένη τακτική τους. Έτσι, οι γερμανικές περίπολοι προχώρησαν σε συλλήψεις και σε εν ψυχρώ εκτελέσεις σε όλη την πόλη. Την ίδια νύχτα, ξημερώνοντας Παρασκευή 10 Σεπτεμβρίου 1943, ένα γερμανικό απόσπασμα βρέθηκε κοντά στην εκκλησία της Παναγίας της Σκριπούς. Τότε τα γερμανικά τανκς ακινητοποιήθηκαν χωρίς να υπάρχει κανείς φανερός λόγος....

Ο τοπικός θρύλος αναφέρει ότι ο επικεφαλής του γερμανικού αποσπάσματος Όφμαν, που ηγήθηκε της εκκαθαριστικής επιχείρησης, ανέφερε ότι είδε όραμα με την Παναγία να εμποδίζει  με το σώμα της την πορεία των τανκς. Ο Γερμανός υποστήριξε ότι αυτό το όραμα εμπόδισε τα γερμανικά στρατεύματα να φτάσουν στη Μονή. Όταν αργότερα αντίκρισε την εικόνα της Παναγίας είπε: «Αυτή η γυναίκα σας έσωσε. Να την τιμάτε και να τη δοξάζετε»...

Όταν τελείωσε ο πόλεμος γύρισε προσκυνητής στην Παναγία της Σκριπούς, χαρίζοντας στο ναό μια εικόνα που είχε ο ίδιος ζητήσει να φιλοτεχνηθεί με την αναπαράσταση του οράματός του. Είναι η εικόνα της Παναγίας που μπαίνει μπροστά και σταματάει τα τανκς και το γερμανικό απόσπασμα. Της ίδιας περιόδου είναι και τα λάβαρα – κειμήλια, το ένα αφιερωμένο στη Κοίμηση της Θεοτόκου και το άλλο με το Θαύμα της Μεγαλόχαρης. Κάθε χρόνο στις 10 Σεπτεμβρίου ο Γερμανός αξιωματικός ερχόταν προσκυνητής στο Ναό μαζί με την οικογένειά του και ακολουθούσε την περιφορά της εικόνας μέχρι το σημείο που ο ίδιος υπέδειξε ότι εμφανίστηκε η Παναγία. Γι αυτό το λόγο η Παναγία της Σκριπούς, εκτός απ όλες τις άλλες ημερομηνίες εορτής της Παναγίας, γιορτάζει και στις 10 Σεπτεμβρίου στον τόπο που ακινητοποιήθηκαν τα τανκς. Η εορτή καθιερώθηκε το 1944 ως τοπική επίσημη εορτή. Σήμερα στο σημείο που ο Γερμανός είδε το όραμα υπάρχει προσκηνητάρι

Μία πρώτη ανάγνωση των αποσπασμάτων που παραθέσαμε πιο πάνω μας οδηγεί στη διαπίστωση, ότι η επίκληση στην Ορθόδοξη Πίστη έφερε σε κάθε περίπτωση τη λύση στο πρόβλημα που ταλαιπωρούσε την περιοχή, είτε αναφερόμαστε σε επίθεση εχθρού είτε αναφερόμαστε σε αντιμετώπιση μιας επιδημίας ή ανομβρίας. Εκείνο πάντως που δεν αποτελούσε ποτέ κίνδυνο ήταν η αναζήτηση της θεϊκής παρέμβασης. Ακόμη και αν αποδεχτούμε την υλιστική αντίληψη όλων όσων αρνούνται τις παραπάνω ιστορικές μαρτυρίες, δεν είναι δυνατόν να επιχειρείται, με αφορμή την πανδημία, ο περιορισμός της θρησκευτικής έκφρασης.

Αυτή η προσπάθεια παραπέμπει σε ακρωτηριασμό των ατομικών ελευθεριών, κάτι που δεν αρμόζει στην έννοια της δημοκρατίας. Όλος αυτός ο θόρυβος που οδήγησε στην αναστολή λειτουργίας των εκκλησιών και στον περιορισμό ή την εξάλειψη κάθε λατρευτικής τελετής αποτελεί ένα πολιτικό, πολιτιστικό και ιστορικό παράδοξο, κάτι που δυστυχώς αποδείχτηκε - εμμέσως πλην σαφώς - η ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος και επέβαλε η Ελληνική Πολιτεία.

Σύντομο ιστορικό που αφορά τις πανδημίες

όπως αυτές καταγράφονται στο πέρασμα του χρόνου.

Ένα σύντομο οδοιπορικό στις πανδημίες που αντιμετώπισε η διεθνής κοινότητα είναι αρκετό για να μας πείσει ότι αυτή η κατάσταση δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο για την ανθρωπότητα. Το παρακάτω απόσπασμα είναι χαρακτηριστικό

(https://www.economistas.gr/ygeia/24383_koronoios-oi-10-pio-fonikes-pandimies-stin-anthropini-istoria)

«Η πρώτη πανδημία καταγράφηκε το 430 π.Χ, κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο

1. Η πανώλις του Ιουστινιανού (543 μ. Χ)

2. Μαύρος Θάνατος (1348)

3. Η φονική ευλογιά (15ος–17ος αιώνας)

4. Χολέρα (1817-1823)

5. Η ισπανική γρίπη (1918)

6. Η γρίπη του Χονγκ Κονγκ (1968)

7. HIV-AIDS (1981-σήμερα)

8. SARS (2002-2003)

9. Η γρίπη των χοίρων ή H1N1 (2009-2010)

10. Εμπολα (2014-2016)

 11. Νέος κορωνοϊός, SARS-CoV-2 (2019…).»

Η πραγματικότητα που περιγράφεται διαχρονικά μαρτυρεί από μόνη της σε πόσο δύσκολες συνθήκες βρέθηκε ο κόσμος και πόσες φορές αντιμετώπισε ανάλογες ασύμμετρες απειλές. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κοινωνία δεν πρέπει να πάρει τα κατάλληλα μέτρα για την αντιμετώπιση μιας ανάλογης κατάστασης, δείχνει όμως πως υπάρχει η γνώση για την αντιμετώπιση της πανδημίας, χωρίς να παραβιάζονται διάφορα κοινωνικά κεκτημένα που σχετίζονται με την ελευθερία της θρησκευτικής έκφρασης, ένα ζήτημα που παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητο στο σύγχρονο κόσμο, ιδιαίτερα μετά την εξάπλωση του φαινομένου που ακούει στο όνομα ριζοσπαστικό Ισλάμ και τζιχάντ. Ο Samuel Huntington στο βιβλίο του Η σύγκρουση των πολιτισμών και ο ανασχηματισμός της παγκόσμιας τάξης αναφέρει ότι ο κεντρικός άξονας της μεταψυχροπολεμικής πολιτικης είναι η αλληλεπίδραση της δύναμης και κουλτούρας της Δύσης με την κουλτούρα και τη δύναμη των μη δυτικών πολιτισμών (Huntington,2001:27).

Αν δεχτούμε την άποψη που, ολόκληρη η δυτική κουλτούρα, μαζί με τον ορθόδοξο χριστιανικό κόσμο της Ανατολής, είναι βαθιά επηρεασμένη από την παρουσία της Χριστιανικής πίστης, ανεξάρτητα από τις οποιεσδήποτε δογματικές διαφορές που προέκυψαν στο πέρασμα του χρόνου. Με το κλείσιμο των χώρων λατρείας έρχεται ένα μεγάλο πλήγμα, που δεν έχει μόνο θρησκευτικό χαρακτήρα, αλλά παράλληλα έχει και πολιτιστικές προεκτάσεις, κάτι που αναγνωρίζει και ο Ρεζίς Ντεμπρέ στη μελέτη του Το ουδετερόθρησκο σχολείο. Συγκεκριμένα υποστηρίζει ότι όταν από την αλυσίδα της εθνικής και ευρωπαϊκής μνήμης απουσιάζει ο κρίκος της θρησκευτικής πληροφόρησης, τότε εκτός των άλλων πολλά μνημεία του πολιτισμού και καθίστανται ακατανόητα και χωρίς ενδιαφέρον.

Η προσπάθεια της Ελληνικής Πολιτείας να υπαγορεύσει στην ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδας το κλείσιμο των Ιερών Ναών αποτέλεσε τη μεγαλύτερη αστοχία και σαν να μην έφτανε αυτό επιβλήθηκε κάτι ανάλογο στη μοναστική κοινότητα του Αγίου Όρους, επιχειρώντας να καταργήσουν το αυτοδιοίκητο που υπάρχει από το 985 μ.Χ. επιβάλλοντας ακόμα και εκεί να μην γίνονται οι λειτουργίες με την παρουσία πιστών. 1035 χρόνια αυτονομίας περνούν στην ιστορία, γιατί επιβάλλεται ένα μέτρο που δεν επιβλήθηκε ποτέ κατά το παρελθόν. Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός ότι τα σημερινά μέσα που διαθέτει η διεθνής κοινότητα για να προστατέψει το κοινωνικό σύνολο, είναι πολύ περισσότερα από αυτά που διέθετε τόσο στο πρόσφατο όσο και στο μακρινό παρελθόν.

Τα ζητήματα που εγείρονται από τη θέση της Ιεραρχίας

 και από τη στάση της Ελληνικής Πολιτείας

Μέχρι τώρα καταγράψαμε περιπτώσεις, όπου η θρησκευτική πίστη είναι παρούσα ιστορικά και δίνει τη δυνατότητα ελεύθερης έκφρασης σε ένα βάθος χρόνου που ξεκινά από την ελληνική αρχαιότητα και καταλήγει ακόμη και στην εποχή του ορθολογισμού (19ος -20ος αιώνας), όπου ούτε η εκκλησιαστική ηγεσία και πολύ περισσότερο ούτε η πολιτική ηγεσία επιχείρησαν να διαταράξουν ισορροπίες και συνειδήσεις. Η σημερινή απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και η απόφαση της Ελληνικής Πολιτείας - δυστυχώς - εγείρουν τέτοια ζητήματα.

Σε ό,τι αφορά τους Ιεράρχες είναι εύλογο το ερώτημα, ξεκινώντας από το δεδομένο ότι λόγω του ιερατικού σχήματος αποδέχονται το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, κάτι που τελείται μόνο μέσα στο Ιερό και πάνω στην Αγία Τράπεζα. Αυτό το θαύμα δεν είναι δυνατόν να τελεστεί οπουδήποτε αλλού. Με ποιο δικαίωμα, λοιπόν, στερείται το συγκεκριμένο μυστήριο, που αποτελεί ζώσα πραγματικότητα. Όλος ο ιερός κλήρος υπερασπιζόμενος αυτή τη ζώσα πραγματικότητα αναφέρεται στη δύναμη του θαύματος που επαναλαμβάνεται και αυτό το θαύμα θα στερηθεί όλος ο ορθόδοξος κόσμος της χώρας.

Εδώ μπαίνει ένα δογματικό ερώτημα: το συγκεκριμένο μυστήριο αποτελεί ένα επαναλαμβανόμενο θαύμα ή μήπως υιοθετείται μία ορθολογιστική αντίληψη που το υποβιβάζει τα πλαίσια μιας απλής αναπαράστασης. Ακόμη, η έννοια της κοινής προσευχής και πολύ περισσότερο οι λιτανείες που πραγματοποιήθηκαν στο πρόσφατο και στο απώτερο παρελθόν, επιβάλλουν τη συμμετοχή λαού και κλήρου. Έχει δικαίωμα η Ιεραρχία να αποδεχτεί την παύση της λειτουργικής ζωής, κάτι που θα ισοδυναμούσε με το κλείσιμο θεατρικών και μουσικών σκηνών;

Αναλογίστηκε κανείς πως μία τέτοια απόφαση θα μπορούσε να εγείρει πολλές παρερμηνείες και να ευνοήσει τη δημιουργία πολλών αιρετικών απόψεων, αφού κανένας δεν θα βρεθεί να υπερασπίσει την παρουσία της θρησκευτικής αλήθειας που ευαγγελίζεται η Ορθοδοξία;

Πάνω στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας θα δανειστούμε την άποψη του  Ομότιμου καθηγητή Εισαγωγής και Ερμηνείας Καινής Διαθήκης Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Στέργιου Ν. Σάκκου (http://archive.is/7P0xK#selection-179.0-179.1620)

«Όταν παραδίδει το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας ο Κύριος στους μαθητές του που θα αποτελέσουν τους στύλους της Εκκλησίας λέει· «Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν» (Λκ 22,19). Οι αιρετικοί «Ευαγγελικοί» εκλαμβάνουν την ανάμνηση με την έννοια της ενθυμήσεως του γεγονότος. Αλλά έτσι και το μυστήριο καταργούν κι αυτό το ίδιο το γεγονός διαστρεβλώνουν και βλασφημούν. Η σημασία της λέξεως «ανάμνησις» είναι ρυθμιστική για την κατανόηση του μυστηρίου και γενικότερα για τη βίωση των δύο βασικών μέσων με τα οποία μας προσφέρεται ο Ιησούς Χριστός στην Εκκλησία του, δηλαδή για το θείο λόγο και για τη θεία Ευχαριστία. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η ανάμνηση δεν είναι μία ψυχολογική ενέργεια. Έχει σημασία πνευματική, λειτουργική θα έλεγα. Όταν δηλαδή ο χριστιανός μελετά την αγία Γραφή, δεν θυμάται απλώς τα λόγια που είπε κάποτε ο Ιησούς Χριστός. Επειδή στις σελίδες αυτού του βιβλίου είναι παρών ο ίδιος ο Χριστός, ο «χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας» (Εβρ. 13,8), ο πιστός αισθάνεται ότι ακούει το θείο λόγο από το στόμα του Κυρίου και δεσμεύεται να τον εφαρμόσει στη ζωή του. Πολύ περισσότερο στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας δεν θυμόμαστε απλά τη θυσία του Ιησού Χριστού που συντελέσθηκε στο παρελθόν στο Γολγοθά, αλλά ζούμε «εν μυστηρίω» το γεγονός που έγινε τότε να επαναλαμβάνεται τώρα ενώπιον μας. Πριν 2.000 χρόνια, στο λόφο του Γολγοθά άνοιξαν οι αρτηρίες του θεανθρώπου και έρρευσε το αίμα του ως ύδωρ της ζωής, για να προσφέρει σ’ όσους το κοινωνούν σωτηρία και αγιασμό. Η πράξη αυτή συνεχίζεται μέσα στην Εκκλησία από τότε μέχρι σήμερα και θα συνεχίζεται «εις το διηνεκές» (Εβρ. 10,12), για πάντα.»

Κανείς δεν αρνείται την ανάγκη πρόληψης και την ανάγκη περιορισμού της παρούσας επιδημίας, αλλά την ίδια στιγμή ποιος είναι αυτός που μπορεί να αναλάβει την ευθύνη να αποκόψει την κοινωνία που, στη συντριπτική της πλειοψηφία, παραμένει ορθόδοξη - και αναφερόμαστε ξεκάθαρα για τα όρια της ελληνικής επικράτειας - από αυτό που ονομάζουμε μυστηριακή ζωή, αφού αυτή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί έξω από τους ιερούς ναούς;

Σε ότι αφορά γενικότερο ζήτημα λατρείας, τα πράγματα είναι πιο απλά, η εικόνα του Θεού βρίσκεται παντού (ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών) και φυσικά την απάντηση μπορούμε να τη βρούμε στο παρακάτω απόσπασμα

(https://www.pemptousia.gr/2017/07/pou-ke-pos-prepi-na-latrevete-o-theos/ )

«Στο διάλογό του με τη Σαμαρείτισσα, ο Κύριος φανερώνει ποια είναι η πραγματική λατρεία. Στην ερώτησή της σε ποιο μέρος πρέπει οι άνθρωποι να λατρεύουν το Θεό, στα Ιεροσόλυμα ή στο όρος Γαριζίν, ο Ιησούς τής απάντησε: «Πίστεψέ με, γυναίκα, είναι κοντά ο καιρός που δεν θα λατρεύετε τον Πατέρα ούτε σ’ αυτό το βουνό ούτε στα Ιεροσόλυμα… Είναι κοντά ο καιρός, ήρθε κιόλας, που όσοι πραγματικά λατρεύουν, θα λατρέψουν τον Πατέρα με τη δύναμη του Πνεύματος, που αποκαλύπτει την αλήθεια· γιατί έτσι τους θέλει ο Πατέρας αυτούς που τον λατρεύουν. Ο Θεός είναι πνεύμα. Κι αυτοί που τον λατρεύουν πρέπει να τον λατρεύουν με τη δύναμη του Πνεύματος, που φανερώνει την αλήθεια». «Πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν»(Ιωαν.4,24).»

Το δεδομένο της θρησκευτικής συνείδησης είναι μία καθαρά προσωπική υπόθεση ανάμεσα στον άνθρωπο και τη σχέση που θέλει να έχει με το δημιουργό, είναι εξίσου σεβαστό ακόμη και η προσωπική ανάγκη απομάκρυνσης και κατ’ επέκταση η απουσία οποιασδήποτε σχέσης. Αποτελεί όμως πρωτοφανές γεγονός η επιβολή φραγμών και η αναστολή της ελευθερίας συνείδησης, όταν αυτή επιβάλλεται με πρόφαση την προστασία του κοινωνικού συνόλου. Μία τέτοια πραγματικότητα οδηγεί την ανθρωπότητα σε μία κατάσταση ανάλογη με αυτή που περιγράφει ο Αντώνης Σαμαράκης στο μυθιστόρημα του Το λάθος και ίσως ακόμη περισσότερο ο George Orwell στο βιβλίο του «1984».

Η αναστολή των προσωπικών ελευθεριών απέναντι σε έναν προφανή κίνδυνο εγκυμονεί με τη σειρά της άλλους κινδύνους που θα οδηγήσουν σε μετάλλαξη της κοινωνίας σε μία απόλυτα υλιστικά ελεγχόμενη πραγματικότητα που θα είναι περισσότερο μη κοινωνική και λιγότερο ανθρώπινη. Άλλωστε ήδη από τις πρώτες ημέρες πού εμφανίζεται το φαινόμενο του covid 19, άρχισαν να μετρούν τις επιπτώσεις στο διεθνές οικονομικό σύστημα και στα διεθνή χρηματιστήρια, κανένας όμως δεν αναφέρθηκε εκτενώς στις κοινωνικές επιπτώσεις και στο μέγεθος της καχυποψίας που θα καλύψει τις διαπροσωπικές σχέσεις. Υπάρχει ο κίνδυνος να διαμορφωθεί ένα ενοχικό περιβάλλον που θα καλύψει ζητήματα ελευθερίας της έκφρασης σε όλα τα επίπεδα (πολιτιστικό, θρησκευτικό, κοινωνικό, οικονομικό, πολίτικο, διαπροσωπικό, αθλητικό).

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο η κοινωνία κατακερματίζεται, οι άνθρωποι μετατρέπονται σε άτομα και αριθμητικές μονάδες και οι αξίες πάνω στις οποίες στηρίχτηκε η ανθρωπότητα στο παρελθόν θα αμφισβητηθούν και θα περάσουν στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.

Αυτή η κατάσταση ίσως δεν είναι εντελώς άγνωστη στους παρεπιδημούντες την Ιερουσαλήμ. Υπάρχουν πληροφορίες που κατά πάσα πιθανότητα διέρρευσαν σε ανύποπτο χρόνο και αποτέλεσαν το θέμα του βιβλίου του Αμερικανού συγγραφέα Dean Koontz με τίτλο"The Eyes of Darkness" και το οποίο αναφέρεται σε έναν θανατηφόρο ιό που ονομάζεται "Wuhan-400". Αυτή η πληροφορία πέρα από την πρώτη ανάγνωση που μπορεί να παραπέμπει σε κάποιες Θεωρίες Συνωμοσίας, μας δίνει την ευκαιρία να εξετάσουμε την πιθανότητα, ότι μία τέτοια κατάσταση είναι προϊόν ενός εξελιγμένου βιολογικού πολέμου με θύμα την ανθρωπότητα και απώτερο στόχο τη μείωση του πληθυσμού, σαλλά και τον περιορισμό των ατομικών ελευθεριών.

Σε αυτό το σημείο η διάδοση των πληροφοριών σχετικά με την εμφάνισή της νέας επιδημίας είναι ελεγχόμενες χωρίς όμως να μπορούμε να τις αγνοήσουμε, γιατί οι πληροφορίες που καταγράφονται έχουν τον αντίστοιχο βαθμό αλήθειας που διαθέτουν πολύ γνωστές παραγωγές του Hollywood, που σε μεγάλο βαθμό έχουν προβλέψει διάφορες καταστάσεις και κοινωνικά φαινόμενα που έκαναν την εμφάνισή τους το προηγούμενο χρονικό διάστημα

(https://www.news247.gr/viral/koronoios-to-2020-tha-exaplothei-o-ios-wuhan-egrafe-vivlio-prin-apo-40-chronia.7593687.html)

«Στο θρίλερ του 1981 "The Eyes of Darkness" ο Ντιν Κουντζ περιγράφει έναν θανατηφόρο ιό, που ονομάζεται "Wuhan-400", φέρει δηλαδή το όνομα της κινεζικής πόλης που είναι γνωστή ως το επίκεντρο της επιδημίας του κοροναϊού.

"Σε ένα μυθιστόρημα γραμμένο το 1981 προβλέφθηκε η έξαρση του κοροναϊού!" έγραψε ο Νικ Χίντον, ο οποίος ανάρτησε στο Twitter screenshot τα σχετικά αποσπάσματα από το βιβλίο.

......................

Στο βιβλίο, o Wuhan-400 κατασκευάστηκε από ανθρώπους και αναπτύχθηκε σε εργαστήρια έξω από την πόλη - ενώ ο COVID-19, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας προήλθε από άγρια ζώα.

Το ποσοστό θνησιμότητας του Wuhan-400 είναι 100%, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό του κοροναϊού είναι 2%.

  Μία Google Books Preview (προεπισκόπηση βιβλίων από τη Google) εμφάνισε το όνομα του ιού σε αρχικό αντίγραφο του βιβλίου του 1981 ως "Gorki-400". Τελικά η ονομασία του ιού άλλαξε σε Wujan το 1996 και δεν είναι σαφές αν ο Ντιν Κουντζ ήταν εκείνος που έλαβε την απόφαση να αλλάξει.»

Τα δεδομένα ενός βιολογικού πολέμου με στόχο τη χειραγώγηση του κοινωνικού συνόλου είναι ορατά και αυτό φαίνεται από τον τρόπο που παρουσιάζεται το θέμα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Υιοθετείται μία μονοδιάστατη πειθαρχία με φόντο την προστασία του κοινωνικού συνόλου, κάτι που είδαμε και στο παρελθόν να επιβάλλεται από ολοκληρωτικά καθεστώτα που δεν είχαν καμία σχέση με τη δημοκρατία.

Εδώ υπάρχει και το ζήτημα της χειραγώγησης της κοινής γνώμης, κάτι που είχε προβλέψει ήδη από το 1994 η ευρωπαϊκή επιτροπή επικοινωνιών, πλούσιος στο μέλλον δεν θα είναι αυτός που θα διαθέτει πολλά μηδενικά στο βιβλιάριο καταθέσεων, αλλά αυτός που θα μπορεί να ελέγξει την πληροφορία. Η συγκεκριμένη επισήμανση, μαζί με την ανάπτυξη της επικοινωνίας, μας επιτρέπει να καταλάβουμε ότι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζεται ένα θέμα διαμορφώνει τι συμπεριφορά του κοινωνικού συνόλου. Υπάρχει δηλαδή η δυνατότητα διαμόρφωσης συμπεριφορών στάσεων και αντιλήψεων που όλες γίνονται στο όνομα του κοινωνικού συνόλου, χωρίς κανένας να μπορεί να αμφισβητήσει το μέγεθος, την εγκυρότητα και τον τρόπο που αναδεικνύονται τα ζητήματα από τα ΜΜΕ.

Η κοινωνική πραγματικότητα σταμάτα πλέον να διατηρεί τον κοινωνικό της χαρακτήρα και γίνεται ένα ασφυκτικό πλαίσιο στο όνομα μιας πανδημίας, μιας τρομοκρατικής απειλής, ενός εξωτερικού εχθρού που είναι έτοιμος να παραβιάσει σύνορα κλπ. Όλοι αυτοί οι κίνδυνοι παραμένουν υπαρκτοί και διαμορφώνουν μία ενοχική πραγματικότητα που διαχειρίζεται η εκάστοτε πολιτική ηγεσία.

Η παρουσία της πανδημίας μετατρέπεται σε ένα όπλο ελέγχου της σκέψης και η αφορμή της Προστασίας του κοινωνικού συνόλου γίνεται αφετηρία πολλών αλλαγών που θα διαφοροποιήσουν αισθητά τόσο την καθημερινότητα, όσο και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων. Η ίδια η πραγματικότητα ξεπερνιέται από το πρόσωπό του Θεανθρώπου. Η Ιστορία μίλησε για Αυτόν πριν και μετά από Αυτόν. Αυτός είναι το Άλφα και το Ωμέγα, η αρχή και το τέλος και αυτό αποδεικνύεται από συγκεκριμένα δεδομένα. Στη Χημεία, Αυτός μετέτρεψε το νερό σε κρασί..(Κατά Ιωάννη 2. 1-11). Στη Βιολογία, γεννήθηκε χωρίς να έχει συλληφθεί στη κοιλία της μητέρας Του με τον φυσικό τρόπο..(Κατά Ματθαίον 1. 18-25). Στη Φυσική, διέψευσε το νόμο της βαρύτητας, όταν περπάτησε πάνω στα κύματα και όταν ανελήφθη στους ουρανούς...(Κατά Μάρκον 6. 49-51 ). Στην Οικονομία, απέρριψε τη θεωρία των Μαθηματικών όταν ταΐσε 5.000 άτομα έχοντας μόνο πέντε άρτους και δύο ψάρια και στο τέλος ακόμα περίσσεψαν και δώδεκα κοφίνια γεμάτα..(Κατά Ματθαίον 14. 17-21). Στην Ιατρική, θεράπευσε αρρώστους, παράλυτους και τυφλούς χωρίς να τους χορηγήσει κανένα φάρμακο. (Κατά Ματθαίον 9.19-22 & Κατά Ιωάννη 9. 1-15). Η Ιστορία μίλησε για Αυτόν πριν και μετά από Αυτόν. Αυτός είναι το Άλφα και το Ωμέγα, η αρχή και το τέλος.

Αυτός ονομάσθηκε Θαυμαστός, Σύμβουλος, Άρχοντας Ειρήνης, Βασιλιάς των Βασιλιάδων και Κύριος των Κυρίων.(Ησαΐας 9. 6). Καθώς είναι γραμμένο στην Βίβλο ότι κανένας δεν φτάνει στον Πατέρα τον ουράνιο παρά μονάχα δια μέσω Αυτού. Αυτός είναι η μόνη οδός (Κατά Ιωάννη 14.6).

Επομένως.... Ποιός είναι Αυτός; Αυτός είναι ο Κύριος, ο Ιησούς Χριστός. Το πιο Ισχυρό πρόσωπο στην Ιστορία όλου του κόσμου ήταν ο Χριστός. Αυτός δεν είχε δούλους και παρόλα αυτά τον καλούσαν Κύριο. Δεν είχε κανέναν τίτλο σπουδών και ωστόσο τον αποκαλούσαν Διδάσκαλο.

Δεν είχε φάρμακα αλλά τον καλούσαν Γιατρό ψυχών και σωμάτων. Δεν είχε στρατό κι όμως οι βασιλιάδες τον φοβόντουσαν. Δεν νίκησε ποτέ στρατιωτικές μάχες και παρόλα αυτά κατέκτησε τον κόσμο. Δεν διέπραξε κάποιο έγκλημα κι όμως σταυρώθηκε. Ετάφη και παρόλα αυτά ζει.

Δημήτριος Α. Δρογίδης

Διδάκτωρ Ιστορίας Πανεπιστημίου Paris 1 Panthéon Σορβόννης, MSc του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Παν/μίου Μακεδονίας, τ.Υπότροφος UNESCO, τ. Σχολικός Σύμβουλος Α/θμιας, τηλ. 6941 523410 e-mail. drogidis1@gmail.com,  drogidis@hotmail.gr, drogidis@yahoo.gr