Προς τη νέα μεγάλη άρνηση

Του Βασίλη Φιοραβάντε, Καθηγητή Πανεπιστημίου Αιγαίου

Παγκοσμιοποίηση-κρίση της Παγκοσμιοποίησης: Απότομη επιστροφή της μνήμης, της ιστορικής μνήμης του κινήματος, της πείρας του ιστορικού κινήματος της κοινωνικής απελευθέρωσης,.

Το απόσταγμα (residu) της ιστορίας του πνεύματος και του πολιτισμού στην πορεία για την αυτοσυνειδησία του ανθρώπου απέναντι στις νέες ακραίες σήμερα αβεβαιότητες και τραγικές ίσως προοπτικές. Το χάος της σύγχρονης τραγωδίας επιβάλλει την κριτική επανεξέταση της συλλογικής μνήμης, ακόμη και την επαναδραστηριοποίησή της, με ιστορικό-ιστορικιστικό, με την έννοια του Γκράμσι, τρόπο. Το νέο σύγχρονο απελευθερωτικό κίνημα θα αυτοπροσδιοριστεί και θα χειραφετηθεί μόνο στο βαθμό που αποκτήσει ιστορική αυτοσυνειδησία. Η πορεία που άρχισε προς τη Νέα Μεγάλη Άρνηση, σε κάθε περίπτωση, το επιβάλλει.

Η κρίση της παγκοσμιοποίησης δημιουργεί εμμενώς την τάση για κριτική ανασκόπηση των προηγουμένων εμπειριών, γνώσεων, θεωριών, πρακτικών, καταστάσεων κ.ά. και μέσω αυτής της (μετα)κριτικής διαδικασίας το άνοιγμα νέων προοπτικών υπό το πρίσμα των νέων αναγκών του κινήματος. Σε κάθε περίπτωση ξεπροβάλλει επιτακτικά η ανάγκη ανάδειξης και δημιουργίας νέων συλλογικοτήτων αλληλεγγύης, κοινωνικής και ιδεολογικοπολιτικής πρακτικής, νέων συλλογικών υποκειμένων, με αυτοσυνειδησία και γνώση της ιστορικής πείρας του κινήματος. Παρόλα αυτά παραμένει ακέραιο το μέγα πρόβλημα της υποκειμενικότητας με χεγκελομαρξιστικούς όρους, που αν δεν λυθεί, κατά τον O. Renault d’ Allonnes, δεν θα υπάρξει απελευθέρωση.

Παγκοσμιοποίηση: Δημιουργία μιας απίθανης υπερδομής, η οποία με την κρίση του 2008 κατάρρευσε. Tο νέο ιστορικό κίνημα, βασισμένο στην εμπειρία tου κινήματος, και ειδικότερα του πρόσφατου αντι-αυταρχικού (Μπέρκλεϋ, Μάης του ’68 κ.α.) έρχεται να εκμεταλλευτεί αυτό το κενό, το τέλος δηλαδή της απίθανης φετιχιστικής υπερδομής της παγκοσμιοποίησης, και εκμεταλλευόμενο τις εσωτερικές αντιθέσεις του συστήματος να προσπαθήσει ν’ ανοίξει ένα ρήγμα στην κυριάρχηση. Η ιστορική αποσύνθεση του συστήματος, το ιστορικό τέλος του, δεν αρκούν. Είναι απόλυτα αναγκαία η ιδεολογικοπολιτική ανασυγκρότηση της σύγχρονης υποκειμενικότητας με όρους ιστορίας και η αντίστοιχη πράξη.

Κρίση της παγκοσμιοποίησης. Αποπαγκοσμιοποίηση. Από την κρίση του κράτους πρόνοιας στην κατάργηση κάθε έννοιας κοινωνικού κράτους. Η «δημοσιονομική προσαρμογή» σημαίνει διάλυση των υπολειμμάτων του κοινωνικού κράτους, την κατάργηση του εργατικού δικαίου και των κατακτηθέντων δικαιωμάτων μετά από μακρόχρονους σκληρούς αγώνες εργατικών δικαιωμάτων. Έτσι επιτυγχάνεται σχετικά αναίμακτα η ανασυγκρότηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου σε παγκόσμια κλίμακα και πρωταρχικά η ανασυγκρότηση του κράτους, προς αυταρχικότερες δομές. Απέναντι σε αυτό το νέο ζοφερό τοπίο όπως διαμορφώνεται από την σημερινή αυταρχική μετεξέλιξη του συστήματος, το οποίο εκμεταλλεύεται τη συγκυρία υποχώρησης του κινήματος, ως μόνη απάντηση που υπάρχει είναι η ολότητα και η καθολικότητα Άνθρωπος με νεοφρανκφουρτιανούς και νεομαρξιστικούς πάντοτε όρους, με βάση ένα νέο μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης και διαβίωσης, ριζικά διαφορετικό, με επίκεντρο την αυτοοργάνωση και τη διαφάνεια, την ολικά αντιαλλοτριωτική πράξη και την υιοθέτηση νέων -ανθρωπιστικών- αξιών.

Διαφορετικά θα επιστρέψουμε σε μια νέα μεγάλη περίοδο εμφυλίων πολέμων, μιας νέας μεγάλης Εποχής των Άκρων. Η κατάρρευση της ηγεμονίας μερικών ομάδων – καθαρό τεχνητό προϊόν των υπερδομών του συστήματος και της προηγούμενης ανερχόμενης τάσης του, με βάση τη συγκυρία – δημιουργεί ένα πρωτόγνωρο κενό, ιδεολογικό, πολιτικό, κοινωνικό. Μόνο ο αυτοκαθορισμός του ανθρώπου με όρους ολικής και γενικευμένης από-αλλοτρίωσης θα μπορέσει να καλύψει αυτό το κενό, να δημιουργήσει ένα νέο σύστημα κοινωνικά δίκαιο – ή τουλάχιστον δικαιότερο – μια νέα ανθρωπιστική βασικά ηγεμονία.

Αυτό είναι το συμπέρασμα – δίδαγμα της νέας διαλεκτικής ανθρωπολογίας από τον Κάντ μέχρι σήμερα, της πείρας του κοινωνικού κινήματος, της εμπειρίας – αναφοράς των κοινωνικών επαναστάσεων. Μπορεί συχνά η ιστορία να ταλαντεύεται ή ακόμη και να οπισθοχωρεί, όμως εργάζεται για τη συνειδητοποίηση της Νέας σύγχρονης Μεγάλης Άρνησης. Ούτως ή άλλως, η νέα μακρά και ταραγμένη περίοδος, που άρχισε με τη μεταπαγκοσμιοποίηση δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάδειξη μιας νέας παγκόσμιας ριζοσπαστικής υποκειμενικότητας, συλλογικότητας, κοινωνικότητας. Τις προϋποθέσεις δηλαδή για τον αυτοπροσδιορισμό και την απελευθέρωση του ανθρώπου παγκόσμια. Και σε κάθε περίπτωση, η νέα μακρά περίοδος της καθορισμένης άρνησης που άρχισε από το 2018 και εδώ αρχίζει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση της νέας Μεγάλης Άρνησης.

Η συστημική κριτική προσέγγιση της μεταπαγκοσμιοποίησης αυτό δείχνει, μέσα σε συνθήκες άγριας επιστροφής της γενικευμένης απόλυτης εξαθλίωσης, που επιβάλλει το σύστημα. Το τεράστιο ιδεολογικό-πολιτικό κενό που δημιουργεί η μεταπαγκοσμιοποίηση με τις απανωτές κρίσεις της και την αβεβαιότητα προσανατολισμού, είναι το νέο μεγάλο κοινωνικό και υπαρξιακό κενό που δεν καλύπτεται εύκολα και ανέξοδα. Το σύστημα θα ισορροπήσει μόνο μετά από μια ριζική αμφισβήτηση ακόμη και επανάσταση. Ο συστημικός χαρακτήρας της κρίσης μετατρέπει και την εξέγερση σε συστημική. Καιρός είναι να ξαναμελετηθεί το ιστορικό έργο του Μαρκούζε Αντεπανάσταση και Εξέγερση και το μανιφέστο του Οlivier Revault d’ Allonnes.

Πηγή: freedomtv.gr