Συνέντευξη της Ν. Βαλαβάνη στην ΕΡΤopen

Όταν η ιστορία ανοίγει ένα παράθυρο, πρέπει να το προλάβεις ανοιχτό και να το κάνεις πόρτα, αλλιώς θα κλείσει

Η Νάντια Βαλαβάνη απάντησε σε ερωτήσεις των δημοσιογράφων Μαρίνας Παπαδημητρίου και Γιώργου Σαράφη στη εκπομπή τους «τελεία και παύλα» στο ραδιόφωνο της ΕΡΤopen την Τρίτη, 12.4.2016.

Σχετικά με το ποιος φταίει και τι πρέπει να κάνει η κυβέρνηση για το προσφυγικό:

Έχετε δίκιο ως προς τη περιγραφή της κατάστασης στη χώρα, θα μου επιτρέψετε όμως να ξεκινήσω από ποιος έχει την ευθύνη γενικότερα για το προσφυγικό, επειδή αυτό έθεσε τα όρια της κατάστασης που περιγράφετε και ενώ είναι κάτι γνωστό,  αποφεύγουν όλοι να κάνουν οποιαδήποτε αναφορά. Το  προσφυγικό  ξεκίνησε ως συνέπεια επεμβάσεων των ΗΠΑ, της Γαλλίας, της Αγγλίας, συνεπικουρούμενες από την πολιτική γενικότερα της ΕΕ, για την ανατροπή αυταρχικών καθεστώτων, που ήταν όμως οργανωμένες χώρες -  στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Συρία, στη Λιβύη – επιχειρώντας μια δήθεν «εξαγωγή της δημοκρατίας».

Η δημοκρατία, όμως,  όπως και η επανάσταση, δεν εξάγεται, είναι θέμα πάλης των ιδίων των λαών που αφορά. Και, βέβαια, πίσω από την δήθεν εγκατάσταση  της δημοκρατίας κρύβονταν τεράστια γεωπολιτικά συμφέροντα και συμφέροντα του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος, όπως το λέγανε παλαιότερα, στο οποίο σήμερα, μετά το Ιράκ, έχει προστεθεί η διάσταση ιδιωτικοποίησης και της ίδιας της διεξαγωγής του πολέμου. Κρύβονταν η υπόθεση του πετρέλαιου, και όχι  μόνο το πετρέλαιο, αλλά και άλλα θέματα, όπως των βάσεων ή της κόντρας με τη Ρωσία και την όποια επίδραση είχε σ’ αυτές τις χώρες. Κι αυτές οι επεμβάσεις  κατάληξαν  στο χάος και στη γιγάντωση του ISIS. Ξέρουμε  ότι  το ISIS  δεν  είναι  παρά ένας βάρβαρος μεσαιωνικός αναχρονισμός, που δημιουργήθηκε κατ’ ουσία αλά  Al Kaida no 2. Όπως κι η AL KAIDA no 1, στη συνέχεια στράφηκε και  δάγκωσε το χέρι που μέχρι τότε την τάιζε προκειμένου να μπορέσει να ανατραπεί ο Άσαντ στη Συρία. Βεβαίως πρέπει να πούμε ότι το ISIS πάτησε επίσης στη χωρίς νόημα ζωή, στα γκέτο των ευρωπαϊκών πόλεων, νέων ανθρώπων που βιώνουν μια κατάσταση πολιτών β΄ διαλογής - και είδαμε πόσο εύκολο είναι σ’ αυτές τις συνθήκες, όταν δημιουργείται μια τέτοιου είδους «διέξοδος», το πέρασμα από την παραβατικότητα  στην τρομοκρατία. Όλα αυτά βέβαια φτάσανε σε ένα κρεσέντο με τη δημιουργία, το 2014-2015, του χαλιφάτου  και με τους βομβαρδισμούς στη Συρία.

Απ’ αυτή την άποψη, για να έρθω στα δικά μας, το προσφυγικό είναι ευρωπαϊκό και διεθνές ζήτημα, που δυστυχώς η Κυβέρνηση μέσω συνεχών  διολισθήσεων κατάφερε ν’ αποδεχτεί  την μετατροπή του σε κάτι  σαν το «ανατολικό ζήτημα» της παλιάς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τελικά σε διαφορά ελληνοτουρκική, ενώ υποδέχτηκε το ίδιο το ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, πράγμα που οδηγεί ήδη στο γκριζάρισμα ολόκληρων περιοχών του. Και   βέβαια το ΝΑΤΟ βρέθηκε στο Αιγαίο επίσης στο πλαίσιο των σχεδίων περικύκλωσης της Ρωσίας από τη Βαλτική και την Ουκρανία μέχρι τη Μεσόγειο. Από τη στιγμή, όμως, που έκλεισαν τα σύνορα, η χώρα μετατράπηκε σε ένα γιγάντιο Hot Spot στο έλεος των ροών από την Τουρκία - δηλ. στο έλεος της Τουρκίας και της απαράδεκτης συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας. Μιας συμφωνίας, που κατά  γενική παραδοχή παραβιάζει επίσης την Συμφωνία της Γενεύης και το διεθνές δίκαιο για τους πρόσφυγες.

Ρωτάτε, κύριε Σαράφη, πως να χειριστεί από δω και πέρα αυτό το πρόβλημα η Κυβέρνηση. Κατ’ αρχή ξέρετε, το είπατε ήδη ο ίδιος, ότι το διεθνές δίκιο απαγορεύει  τις κλειστές δομές, τα κλειστά στρατόπεδα για τους πρόσφυγες. Εγώ πιστεύω ότι ούτε  πρέπει να αποδεχτεί η Ελλάδα την πραγματικότητα  των 50.000 εγκλωβισμένων σήμερα, που μπορούν να γίνουν 100.000–150.000 αύριο, σύμφωνα μ΄ αυτά που είπε και ο ΥΠΕΞ. Πιστεύω ότι παρ’ όλες τις ανοησίες που έχουν γίνει  από ελληνικής μεριάς, καμιά ευρωπαϊκή δύναμη από μόνη της δεν μπορεί στην πραγματικότητα να διαχειριστεί ένα τέτοιο πρόβλημα. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι εγκλωβισμένοι μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα ισοδυναμεί - για να είναι ανθρώπινες  και όχι άθλιες οι συνθήκες ζωής τους – με τη δημιουργία κάτι σαν μιας μεγάλης ελληνικής πόλης από άποψης στέγασης και υποδομών. Και υποδομές δεν είναι μόνο το νερό, το φως, η θέρμανση, η αποχέτευση και όλα τα υπόλοιπα, είναι και τα σχολεία, τα ιατρεία, όλα μέσα σε λίγους μήνες. Αυτό είναι αδύνατο να γίνει σε κανονικές συνθήκες, πολύ περισσότερο όταν η χώρα βρίσκεται  σε συνθήκες Μνημόνιου.

Το θέμα είναι, λοιπόν, ν’ ανοίξουν τα σύνορα. Θα μου επιτρέψετε να πω ότι γι’  αυτό δεν αρκούν τα διαβήματα, που όπως είδαμε δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα, αλλά χρειάζεται   η χρήση της απειλής  για βέτο και, αν χρειαστεί, η χρήση ακόμα και του ίδιου του βέτο. Η κυβέρνηση δεν πρόκειται, όμως, να το κάνει αυτό ακριβώς επειδή είναι εγκλωβισμένη  στις δεσμεύσεις των μνημονιακών πολιτικών. Γι΄αυτό και το προσφυγικό σήμερα μετατρέπεται σε βόμβα και, δυστυχώς, σε καταλύτη των εξελίξεων. Μια πλευρά του είναι επίσης η ενεργοποίηση κάθε είδους φασιστοειδών, νέων και παλιών, πράγμα που ξεκίνησε ήδη, όπως το είδαμε τις τελευταίες ημέρες.

Σχετικά με το «υπερταμείο»:

Η κύρια κριτική από μεριάς των δανειστών από τον Ιούλιο του ’11, που θεσπίστηκε η ίδρυση του γνωστού μας ΤΑΙΠΕΔ και μπήκε στο Μεσοπρόθεσμο ο στόχος της ιδιωτικοποίησης 50 δις δημόσιας περιουσίας - μέχρι  το 2020 αρχικά και πολύ πέρα από το 2020 στη συνέχεια - μέχρι  το 3^ο Μνημόνιο, ήταν ότι οι ιδιωτικοποιήσεις δεν προχωρούν. Και δεν προχωρήσανε όντως. Όλα–όλα που εισπράξανε από τότε, μέσα σε μια 5ετία μέχρι σήμερα, ήταν γύρω στα 2 δις. Αυτό έγινε επειδή υπήρχε ένας ΣΥΡΙΖΑ που κατάφερε μια πραγματικά σφοδρή σύγκρουση μέσα στη Βουλή - αυτήν που περιγράφω σε ένα βιβλίο μου του Γενάρη του 2015,  ουσιαστικά κοινοβουλευτικό χρονικό, «Την αρπαγή της Ελλάδας».  Έγινε επειδή υπήρξαν οι εργαζόμενοι και τα κινήματά τους,  σε κάποιες περιπτώσεις συγκλονιστικά, όπως οι εργαζόμενοι της ΕΥΑΘ και πολίτες για το νερό της Θεσσαλονίκης, ένα κίνημα που κατέληξε στο δημοψήφισμα, στο οποίο πήραν μέρος 220.000 άνθρωποι - και το 95% τους ψήφισε ενάντια στην ιδιωτικοποίηση  του νερού. Έγινε επίσης και λόγω των ανταγωνισμών ανάμεσα στις κρατικές και τις ιδιωτικές πολυεθνικές διαφόρων χωρών, που ήθελαν ν΄ αρπάξουν κομμάτια της δημόσιας περιουσίας.

Το 3^ο Μνημόνιο  έρχεται λοιπόν ν’ απαντήσει σ’ αυτή την αποτυχία του «προγράμματος» αλλάζοντας τους όρους. Πρέπει να σας πω, κι αυτό είναι ελάχιστα γνωστό, ότι στις 14 Αυγούστου πέρυσι που ψηφίστηκε το Μνημόνιο στη Βουλή - εμείς το καταψηφίσαμε, φυσικά - αναφερόταν στο κείμενο του ένα παράρτημα για τις ιδιωτικοποιήσεις, το οποίο ποτέ δεν δόθηκε στους βουλευτές. Δηλ. ψηφίστηκαν από την ελληνική Βουλή, απ’ αυτούς που ψήφισαν το Μνημόνιο, ιδιωτικοποιήσεις τις οποίες όντως δεν ήξεραν. Για πρώτη φορά  το παράρτημα δημοσιεύτηκε από έναν «πράσινο» γερμανό βουλευτή ένα μήνα μετά, και έτσι  μάθαμε ότι δεν συμπεριλαμβάνονταν μόνο οι 9 ιδιωτικοποιήσεις που έλεγε η Κυβέρνηση, αλλά 27. Εγώ θα σας πω όμως ότι, καθώς είχε ψηφιστεί επίσης το «Υπερταμείο»,  στη πραγματικότητα το Μνημόνιο συμπεριλάμβανε και όλη την υπόλοιπη δημόσια  περιουσία, πέρα από αυτές τις 27 ιδιωτικοποιήσεις,  εφόσον όλη η δημόσια περιουσία δέθηκε με το Ταμείο. Γιατί όταν μιλάμε για 50 δις δημόσιας περιουσίας, αυτή τη στιγμή με την κατάρρευση όλων των αξιών χάρη στη μνημονιακή  πολιτικής της εσωτερικής υποτίμησης, το σύνολο της δημόσια περιουσίας δεν πιάνει  καν 50 δις. Άρα μιλάμε πρακτικά για όλη τη δημόσια περιουσία. Αλήθεια είναι ότι  στη διάρκεια της πρώτης κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ πρωτοθεσπίστηκε  η ύπαρξη αυτού του «Υπερταμείου». Στο νόμο για τις 100 δόσεις υπήρχε ένα άρθρο, το άρθρο 20, που το θέσπιζε, ορίζοντας όμως ρητά ότι τα έσοδα - όχι από την πώληση, αλλά από την πραγματική αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας - θα διοχετευτούν κυρίως στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης για να μπορέσει να σταθεί στα πόδια του με μια προοπτική στο μέλλον. Αυτή η προοπτική δεν εξασφαλίζεται με κόψιμο συντάξεων και αύξηση εισφορών, δηλ. εντός του ίδιου του συστήματος, αλλά μόνο με τη διοχέτευση στην κοινωνική ασφάλιση σοβαρών πόρων εκτός συστήματος. Και οι μόνοι τέτοιοι πόροι που υπάρχουν αυτή την στιγμή στην Ελλάδα είναι της δημόσιας περιουσίας. Το 3^Ο Μνημόνιο κατάργησε το συγκεκριμένο άρθρο.

Οι «διαρροές» σήμερα λένε ότι τα έχουν λίγο-πολύ  βρει στο πλαίσιο  της πρώτης αξιολόγησης για το πώς θα «χτίσουν» το Ταμείο. Πάνε για ένα Ταμείο με μορφή μια εταιρεία holding, που θα «κρατά» από κάτω της ολόκληρη τη δημόσια περιουσία. Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει πρακτικά  - και το λέω μετά λόγου γνώσης – δέσιμο της δημόσιας περιουσίας για ένα ατελείωτο πλιάτσικο σε βάθος χρόνου από πλευράς των δανειστών υπέρ του χρέους, καθώς όλοι ξέρουν ότι δεν βγαίνουν τα νούμερα, ούτε του Γ’ Μνημόνιου ούτε των προηγούμενων.

Σχετικά με τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού συστήματος στη θέση του σημερινού:

Η ανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας της χώρας είναι ο πρώτος όρος για να υπάρξει ένα νέο πολιτικό σύστημα. Θα σας πω ότι στο Χίλτον αυτή τη στιγμή η υφυπουργός Μεταφορών συζητά για να ξεμπλοκάρει η τρόικα μια τροπολογία της, ώστε να μπορούν να γίνονται οι εξετάσεις για το δίπλωμα οδήγησης, οι οποίες έχουν σταματήσει εδώ και δυο μήνες, και υπάρχουν 6.000 οδηγοί, ανάμεσα τους και πολλοί επαγγελματίες, στο «περίμενε». Μέχρι κι αυτό συμβαίνει όταν έχεις απολέσει την κυριαρχία στη χώρα σου. Σας είπα επίσης προηγουμένως πώς το παράρτημα του Γ’ Μνημόνιου για τις ιδιωτικοποιήσεις  το ψήφισε η Βουλή χωρίς να ξέρει κανένας βουλευτής τι περιείχε.

Και βέβαια όρος είναι μια συμφωνία για δραστική διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους - γιατί το χρέος είναι ο βρόγχος για τις μνημονιακές δεσμεύσεις της χώρας. Για να πετύχουμε κάτι τέτοιο, πρέπει να χρησιμοποιηθούν όλα τα μέσα, ακόμα και η στάση πληρωμών μέχρι να μπορέσει να υπάρξει οποιαδήποτε τέτοιου είδους συμφωνία. Και φυσικά όρος είναι  αυτό που λέγαμε στο ΣΥΡΙΖΑ μέχρι και το Γενάρη του 2015, ότι το ευρώ δεν είναι ταμπού. Αν χρειαστεί, και απ’ ότι φαίνεται χρειάζεται -  η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά  - να εφαρμοστεί επίσης  νομισματική κυριαρχία.

Όρος απαράβατος είναι η σύνδεση της Βουλής με τη κοινωνία, γιατί αλλιώς τίποτε από αυτά δεν μπορεί να γίνει. Με τους εργαζόμενους, με την εργαζόμενη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας που σήμερα η ζωή τους έχει καταρρεύσει, με το 1,5 εκ των ανέργων, που βρίσκονται «κρυμμένοι» και τους βλέπουμε μόνο σε περιπτώσεις όπως η προχθεσινή πορεία απ’  την Πάτρα, με τις πραγματικές κοινωνικές ανάγκες. Και βέβαια με τους αγώνες και με τα κινήματα, αυτό που παλαιότερα ονομάζαμε εργατικό λαϊκό κίνημα και που σήμερα η φωνή του έχει γίνει ψίθυρος. Για να δημιουργηθούν συνθήκες ανατροπής αυτής της κατάστασης, που είναι τροχοπέδη για οποιοδήποτε αύριο, θα χρειαστεί να σειστεί όλη η χώρα.  Γι’ αυτό χρειάζεται σήμερα λαϊκή εγρήγορση και κινητοποίηση, πρώτα απ’ όλα των νέων ανθρώπων.

Σχετικά με το αν η παρούσα Βουλή εξυπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα:

Αυτή η Βουλή είναι, όπως συνηθίζω να λέω, καταθλιπτικά μνημονιακή και έχει μνημονιακό βάθος – με άλλα λόγια, από αυτή την ίδια Βουλή μπορούν να προκύψουν και άλλες κυβερνήσεις με συνεργασίες του ΣΥΡΙΖΑ και με άλλες πολιτικές δυνάμεις. Αυτή η Βουλή εξυπηρετεί τη πολιτική των δανειστών σε βάρος των συμφερόντων του λαού και του τόπου. Και όταν έρχεται ένα Γ’ Μνημόνιο να πέσει πάνω σε ένα μνημονιακό καθεστώνς 450 νόμων και πάνω σε έναν εξαντλημένο λαό, καταλαβαίνετε ότι η κατάσταση που δημιουργείται, που ζει η συντριπτική πλειοψηφία του ελληνικού λαού, είναι έξω από όποια δυνατή περιγραφή.

Σχετικά με το πώς θα μπορέσει να υπάρξει αποτελεσματική απάντηση στο νέο διπολισμό:

Πρωταρχική ανάγκη της χώρας είναι να ανακτήσει την κυριαρχία της κόντρα στο νέο δικομματικό σκηνικό που αναδύθηκε πέρσι τον Αύγουστο. Αυτός είναι όρος για να ξεκλειδώσει μια άλλη πορεία της χώρας. Και να θυμίσουμε τι είναι ο δικομματισμός: Όχι απλώς δυο κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία. Αλλά δυο κόμματα εναλλασσόμενα στην κυβερνητική εξουσία με διαφορές μεταξύ τους, ακόμα και σοβαρές, που όμως υπηρετούν την ίδια πολιτική. Σήμερα η πολιτική που υπηρετεί η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι η ίδια που υπηρετούσαν οι προηγούμενες μνημονιακές κυβερνήσεις, είναι οι πολιτικές που κατέστρεψαν επί 6 χρόνια τους εργαζόμενους και τον τόπο και συνεχίζουν να το κάνουν και σήμερα. 

Γι’  αυτό υπάρχει μια ανάγκη εγρήγορσης ευρύτατων πολιτικά δυνάμεων, που να απηχούν μια συμμαχία των εργαζόμενων με τα μεσαία στρώματα της πόλης και του χωριού. Και αν θέλουμε να μιλήσουμε για το εύρος, το μόνο που θα μπορούσαμε να σκεφτούμε και να προσφύγουμε σαν αναλογία είναι κάτι αντίστοιχο με το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, που έγινε βέβαια σε διαφορετικές συνθήκες. Για να σχηματιστείμια τέτοια κοινωνική και πολιτική συμμαχία, όρος είναι ο λαός, το μεγαλύτερο μέρος του, να στέκεται έστω και στοιχειωδώς ακόμα στα πόδια του.  Και ο Γληνός στο «Τι είναι και τι θέλει το ΕΑΜ» αυτή τη διάσταση βάζει  σαν βασικό όρο για να παίξει το ΕΑΜ το ρόλο του. Μέσα στο χειμώνα της μεγάλης πείνας του ΄41-42,  γράφει «όσο ο λαός ακόμη στέκεται στα πόδια του».

Μια τέτοια συμμαχία μπορεί να γίνει μόνο με όρους μετώπου, με την ένταξη σε αυτό κάθε σοβαρής προσπάθειας – τονίζω το «σοβαρής» – όλων όσοι αποδέχονται και αποζητούν ένα τέτοιο πλαίσιο βάζοντας την επιβίωση των εργαζομένων και της χώρας ως προτεραιότητα έναντι της διακινδύνευσης της δικής τους ύπαρξης. Προσωπικά και προσδοκώ και παλεύω για τη δημιουργία ενός τέτοιου μετώπου.  Μετά την υπογραφή της συμφωνίας της 13^ης Ιουλίου η χώρα επέστρεψε πολλά χρόνια πίσω. Είναι μια ζημιά που γυρίζει όλη τη προσπάθεια που είχε γίνει πίσω στο χρόνο. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο θα γίνει τελικά δυνατό να διαμορφωθεί, ξεκινώντας από την εξασφάλιση ισχυρής αντιμνημονιακής παρουσίας όποτε κι αν υπάρξει θέμα επόμενης Βουλής. Προϋπόθεση γι΄ αυτό, αλλά ίσως και συνέπεια, είναι να ακουστεί ξανά η φωνή ενός λαϊκού κινήματος που δεν έχει διαλυθεί, που σήμερα βρίσκεται σε μεγάλο  βαθμό, ας πούμε «εν υπνώσει».

Για το αν ο ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσε να αποτελέσει τμήμα ενός μετώπου αντιμνημονιακών δυνάμεων:

Νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει βγάλει ο ίδιος τον εαυτό του από το κάδρο μιας τέτοιας πολιτικής από τη στιγμή που έκανε τη στρατηγική οπισθοχώρηση του προηγούμενου Ιουλίου που οδήγησε στην ψήφιση κι επικύρωση του Γ’ Μνημονίου. Ξέρετε ότι αν είσαι σε δύσκολη θέση, μπορεί κανείς να συγχωρήσει ή να αποδεχτεί μικρότερες υποχωρήσεις, αλλά μια στρατηγικού χαρακτήρα υποχώρηση σημαίνει ότι δεν μπορεί να μαζέψεις στη συνέχεια ξανά τις δυνάμεις σου ώστε να επιστρέψεις στην αναγκαία πολιτική. Σημαίνει ότι πρακτικά διαλύεις τα πάντα, ακόμα και μέχρι το σημείο που δεν θα επιτρέπει ούτε τη δημιουργία μετώπου, δηλαδή που μπορεί να μην έχει μείνει καν  κάποιο σημαντικό τμήμα του λαού ακόμα, έστω και στοιχειωδώς, στα πόδια του.

Σχετικά με το καθεστώς «κομματοκρατίας»:

Αυτό που περιγράφετε ως «κομματοκρατία» ίσχυε από την ίδρυση του ελληνικού κράτους. Για αυτό και θεσπίστηκε τελικά η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να μην καταρρέει ο κρατικός μηχανισμός κάθε φορά που άλλαζε η κυβέρνηση. Αν θέλουμε να δούμε τι βρίσκεται στη βάση αυτού του φαινόμενου, θα ανακαλύψουμε ότι πριν η ελληνική οικονομική ελίτ –παραδοσιακά, από την ίδρυση του ελληνικού κράτους, «κρατικοδίαιτη»- θεωρούσε ανέκαθεν το κράτος ως δικό της λάφυρο. Κατ’ επέκταση, τα κόμματα που εξυπηρετούσαν τα δικά της συμφέροντα, έβλεπαν με τη σειρά τους το κράτος ως δικό τους πολιτικό λάφυρο, εξ ου και τα «μαύρα πολιτικά ταμεία», είτε κομματικά είτε προσωπικά. Με το Μνημόνιο μπήκαν στη μεγάλη εικόνα πολύ περισσότερο απ’  οποιαδήποτε στιγμή πριν, και οι δανειστές. Όλη η χώρα αποτελεί πλέον αντικείμενο πλιάτσικου. Ωστόσο, πίσω από κάθε ξένη ιδιωτική ή κρατική πολυεθνική εταιρεία που διεκδικεί σήμερα τμήμα της δημόσιας περιουσίας, μπαίνει σε αυτή την εξίσωση και μια «ουρίτσα», ένας όμιλος της ελληνικής ολιγαρχίας ως συνεταίρος. Αν δείτε τους υποψήφιους στους διαγωνισμούς του ΤΑΙΠΕΔ, μπροστά είναι τα ξένα μεγαθήρια και πίσω μια ελληνική «ουρά». Άρα η αποδέσμευση από τα μνημόνια και η ανάκτηση της κυριαρχίας από ένα λαϊκό κίνημα και μια κυβέρνηση που να εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και του τόπου, είναι όρος για να ξεκλειδώσει μια άλλη, ριζικά διαφορετική πορεία. Γιατί για όλα υπάρχει ένα κλειδί, χωρίς το οποίο δεν μπορούμε ούτε να διανοηθούμε μια διαφορετική κατάσταση.

Για το πώς το «όχι» του δημοψηφίσματος θα φέρει ένα απελευθερωτικό σήμερα και αύριο:

Πιστεύω ότι μετά τα αποτελέσματα των εκλογών του Σεπτεμβρίου υποτιμήθηκε η σημασία του «όχι»  - και από τις δυνάμεις, που έχουν κάθε συμφέρον να παλέψουν για την απαλλαγή της χώρας από το μνημονιακό καθεστώς. Όμως, είναι αστείο και να σκεφτόμαστε ότι ένα 62% του ελληνικού λαού, που συσπειρώθηκε, χωρίς να είναι μεγάλο μέρος απ’  αυτό ΣΥΡΙΖΑ, υπέρ μιας άλλης πορείας της χώρας σε συνθήκες μοναδικές, στη μοναδική εκλογική αναμέτρηση με κλειστές τράπεζες στην ιστορία του κόσμου,  μπορεί να «εξαερωθεί». Θεωρώ ότι το «όχι» είναι η σημαντικότερη αγωνιστική παρακαταθήκη της Μεταπολίτευσης. Εκφάνσεις του ή την ηχώ του ή ακόμα και να ξετυλίγεται με μια πολύ σημαντική δυναμική, μπορεί να τα βρούμε μπροστά μας. Φτάνει να υπάρχουν οι αναγκαίες πολιτικές εκφράσεις, που μπορούν να υπάρξουν μόνο στα πλαίσια του μετώπου που συζητούσαμε πριν, ενός δημοκρατικού, πατριωτικού, αντιμνημονιακού μετώπου, που η ριζοσπαστική Αριστερά δε μπορεί παρά να είναι η καρδιά του. Από εκεί και πέρα χρειάζεται και το υπόλοιπο σώμα. Είναι δύσκολες οι συγκροτήσεις τέτοιων δυνάμεων, ωστόσο φοβάμαι ότι αν αυτό δε γίνει κατορθωτό, τότε πραγματικά το «όχι» θα εξανεμιστεί και θα ξεφτίσει και θα επιζεί πλέον μόνο ως μια αγωνιστική ανάμνηση.

Για το μέτωπο:

Μιλάμε για ένα μεγάλο εύρος πολιτικών δυνάμεων, ας είναι η ριζοσπαστική αριστερά στη καρδιά του και στην πρώτη γραμμή. Το βλέπω ως μια συμπόρευση ταυτόχρονα από τα κάτω και από τα πάνω. Από τα κάτω οπωσδήποτε, γιατί αυτή είναι η δύναμη του. Αν δεν υπάρξει αυτή συμπόρευση πολύ διαφορετικών κοινωνικών δυνάμεων που θα εκφράζουν αυτή τη συμμαχία που έχει τεράστια σημασία σήμερα, των εργαζόμενων με τα μεσαία στρώματα, θα είναι αδύναμο. Θα σας πω μια κουβέντα για τα μεσαία στρώματα. Γιατί τα λένε μεσαία; Επειδή βρίσκονται ανάμεσα στην εργατική τάξη και τους άλλους εργαζόμενους και στις οικονομικές ελίτ, στην οικονομική ολιγαρχία. Άρα μπορούν να συμπορευτούν είτε με τους μεν είτε με τους δε. Κατά κανόνα συμπορεύονται με αυτούς που έχουν την εξουσία. Τι επέφερε το Μνημόνιο; Φτωχοποιώντας ένα μεγάλο μέρος τους και συμπιέζοντας ένα άλλο μεγάλο μέρος τους προς τα κάτω, μια μεγάλη ρήξη της συμμαχίας των μεσαίων στρωμάτων με την οικονομική ολιγαρχία. Δημιούργησε συνθήκες, ώστε να υπάρξει και κοινωνική συμμαχία τους με τις λαϊκές τάξεις και πολιτική συμπόρευση τους με την αριστερά, και αυτό εξέφρασαν και τα αποτελέσματα των εκλογών του Γενάρη του 2015. Η πολιτική, που επιχειρούσε ν’  ακολουθήσει η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, δημιούργησε μια ψυχική ανάταση σε ολόκληρη τη χώρα την άνοιξη του 2015 κι αυτό κινητοποίησε πολύ ευρύτερες τέτοιες συμπορεύσεις, που εκφράστηκαν και στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Ο εγκλωβισμός στο 3^ο  Μνημόνιο-ταφόπλακα στα  προηγούμενα δύο, ουσιαστικά διέκοψε με βίαιο τρόπο αυτή την κοινωνική συμπόρευση και διέλυσε, επίσης, τη δυνατότητα παραπέρα έκφρασης της στο πολιτικό επίπεδο. Έδωσε ένα τεράστιο σπρώξιμο στο να ξαναρχίσουν τα μεσαία στρώματα, ή ότι έχει απομείνει από αυτά, να προσβλέπουν, μ΄ εγκλωβισμό σ΄ ένα  πλαίσιο νέων ψευδαισθήσεων, προς την άλλη πλευρά του δικομματισμού, προς τον άλλο πόλο, τη ΝΔ. Από τον οποίο στην πραγματικότητα δεν έχουν να προσδοκούν τίποτε, γιατί η πολιτική που ακολουθείται σήμερα μέσω του ΟΟΣΑ και μέσω της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η πολιτική των μνημονίων, είναι πολιτική καταστροφής των μεσαίων στρωμάτων και πληβειοποίησης τους. Αυτό αποτελεί πραγματική οπισθοχώρηση. Κάποια στιγμή δημιουργούνται συνθήκες ώστε ν’ ανοίξει ένα παράθυρο η ιστορία. Αν δεν μπεις μέσα και δεν το κάνεις πόρτα αυτό το παράθυρο, τότε το παράθυρο κλείνει. Δεν πρέπει να αφήσουμε να κλείσει αυτό το παράθυρο. Παραμένει ακόμα ανοιχτό, όχι όμως όπως ήταν ένα χρόνο πριν.

Για το αν ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ακόμα αριστερό κόμμα:

Ένα κόμμα μπορεί να συνεχίζει να θεωρείται αριστερό, το θέμα όμως είναι τι πολιτική υπηρετεί. Ο ΣΥΡΙΖΑ, για παράδειγμα, συνεχίζει να έχει το σοσιαλισμό ως στρατηγικό του στόχο. Στην πράξη, όμως, και ως κόμμα και ως κίνημα και ο καθένας ως ανθρώπινη προσωπικότητα, αυτό που σε διαμορφώνει δεν είναι τα λόγια, αλλά η πολιτική που υπηρετείς.