Επιστολή δημοσιογράφου Παναγιώτη Σαββίδη προς τον ΥΕΘΑ για την ανάπτυξη του ιστορικού τουρισμού στις Σέρρες

Υπουργείο Εθνικής Άμυνας

Υπόψη 

Υπουργού κ.Νίκου Παναγιωτόπουλου

Κοινοποίηση 

Υφυπουργό Άμυνας κ.Αλκιβιάδη Στεφανή

Μεσογείων 227-231

151 61 Χολαργός

Αθήνα

Σέρρες 22/11/2019

Κύριε Υπουργέ,

Έχω την τιμή να κατάγομαι και να σας γράφω από έναν ακριτικό και ηρωικό τόπο με τα πολύ γνωστά του προβλήματα. Το απομακρυσμένο της περιοχής, την ανεργία, το δημογραφικό και το μεταναστευτικό που ταλανίζουν γενικότερα όλους μας, πλην όμως με κατοίκους φιλήσυχους και συνεπείς στις υποχρεώσεις τους και τα καθήκοντά τους.

Σας γράφω με το αίσθημα της ευθύνης ενός νέου ανθρώπου, που πιστεύει πως αυτή εδώ η εσχατιά της ελληνικής πατρίδας, έχει δυνατότητες που η ανάδειξή τους, μπορεί να επιφέρει συνθήκες ανατροπής της φθίνουσας πορείας δίνοντας ευκαιρία για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. 

Απευθύνομαι σ΄ εσάς, χωρίς καμία απολύτως εγωιστική διάθεση, με μοναδικό σκοπό να σας μεταφέρω τις αγωνίες και τους προβληματισμούς πολλών ανθρώπων της ηλικίας μου, που θέλουμε να μείνουμε στον τόπο μας και να εργαστούμε για να τον πάμε ένα σκαλί ψηλότερα, αναδεικνύοντας την ιστορία και την προσφορά του και ακολουθώντας -αποκλειστικά- πετυχημένα παραδείγματα σε χώρες του εξωτερικού, με χαρακτηριστικά όμοια σαν τα δικά μας. 

Σας γράφω για να σας παρακαλέσω να εξετάσετε δύο θέματα, που τα θεωρώ σοβαρά για τον τόπο μας :

1)  Μετά το τέλος του Β’  Π.Π., και έως τα μέσα της δεκαετίας του 1990, ολόκληρο το βόρειο τμήμα των Σερρών, δίπλα στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, αποτελούσε «Απαγορευμένη Ζώνη» λόγω Ψυχρού Πολέμου. Οι γεωπολιτικές αλλαγές στη Ν.Α. Ευρώπη και η αλλαγή του αμυντικού σχεδιασμού της χώρας (αφού πλέον με τη γειτονική Βουλγαρία είμαστε σύμμαχοι σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ) είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή και την απενεργοποίηση στρατιωτικών εγκαταστάσεων στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Οι υποδομές αυτές (υπόγειες οχυρώσεις της «Γραμμής Μεταξά»,  κτίρια στρατωνισμού, φυλάκια, αποθήκες κ.α.) έχουν δυστυχώς αφεθεί στη μοίρα τους, με αποτέλεσμα να έχουν λεηλατηθεί από επιτήδειους και απαξιωθεί κινδυνεύοντας με ολοκληρωτική κατάρρευση. Ειδικά τα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά», στις Σέρρες έχουμε οκτώ από τα 21, αποτελούν  κατασκευαστικό  επίτευγμα της εποχής  (1936-1940). Δεν είναι τυχαίο πως χαρακτηρίστηκαν το μεγαλύτερο τεχνικό έργο στην Ελλάδα, κατά τον 20ο αιώνα, που βέβαια αποτελούν κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, 

Την ιστορική αυτή κληρονομιά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα, που σήμερα απαξιώνεται λεηλατείται και καταστρέφεται με ευθύνη όλων μας, μπορούμε να αξιοποιήσουμε και ν’ αναδείξουμε  καταστώντας την περιοχή μας κορυφαίο προορισμό Ιστορικού Τουρισμού ή Τουρισμού Μνήμης στην Ελλάδα. Το παράδειγμα του Βερντέν στην Γαλλία είναι χαρακτηριστικό και μπορεί ν΄ αποτελέσει παράδειγμα. Μια πόλη 18.000 κατ., που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο κατά τον Α΄ Π.Π., ζει αποκλειστικά με τον ιστορικό τουρισμό, αξιοποιώντας στο έπακρο εκείνη την «κληρονομιά». Υπόγειες οχυρώσεις, χαρακώματα, Στρατιωτικά Κοιμητήρια, Μουσεία κ.α. Όλα συνδεδεμένα μεταξύ τους, μέσω διαδρομών που δίνουν στον επισκέπτη την ευκαιρία να πληροφορηθεί για τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκεί στη διάρκεια του Α΄ Π.Π., συμβάλλοντας όχι μόνο στη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, αλλά και στην οικονομική ενίσχυσή των τοπικών κοινωνιών. 

Γνωρίζω πως ο δήμος Σιντικής έχει ξεκινήσει έναν σχεδιασμό προς την κατεύθυνση αυτή. Είναι σημαντικές οι προσπάθειές του και είμαστε αρωγοί. Ωστόσο χρειάζεται και η υποστήριξη της Πολιτείας. Πχ το Σιδηρόκαστρο, έδρα του δήμου Σιντικής, μπορεί να εξελιχθεί σε ένα μικρό Βερντεν. Στο κέντρο της πόλης υπάρχει εγκαταλειμμένο το  κτίριο της πρώην ΛΑΦ. Θα μπορούσε αυτό να μετατραπεί  σ’ ένα πολυθεματικό κέντρο Ενημέρωσης για τη «Μάχη των Οχυρών» αλλά και για τον «Ψυχρό Πόλεμο» που ακολούθησε μετα τον Β΄ Π.Π. απ΄ όπου ο επισκέπτης θα ενημερώνεται και θα ξεκινάει την περιήγησή του στο ιστορικό θεματικό πάρκο, που μπορεί να περικλείει την περιοχή Σιδηρόκαστρο, Σχιστόλιθος, Αχλαδοχώρι, Άγκιστρο, Προμαχώνας όπου βρίσκονται τρία σημαντικά οχυρά της «Γραμμής Μεταξά» με κορυφαίο αυτό του Ρούπελ. Στο κτίριο θα μπορούν να στεγαστούν ιδιωτικές συλλογές οπλισμού του Β΄ Π.Π. ή ακόμη και να λειτουργήσει παράρτημα του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, όπως είχε προταθεί παλαιότερα. 

Κύριε Υπουργέ,

Είμαι μέλος μιας Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση) που στους βασικούς της στόχους έχει την ανάδειξη του ιστορικού τουρισμού ή τουρισμού μνήμης στην περιοχή μας, αξιοποιώντας και αναδεικνύοντας την κληρονομιά του Β΄Π.Π. Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων μας, τα διαθέτουμε προς επίτευξη των καταστατικών μας σκοπών, με μόνιμο στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην περιοχή μας. 

Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων μας, προτείναμε το 2016 στον δήμο Σιντικής την οργάνωση και  πραγματοποίηση της  εκδήλωσης «ΡΟΥΠΕΛ 1941. Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ» στο χώρο του οχυρού Ρούπελ. Προς τιμήν του  ο δήμαρχος κ.Φώτιος Δομουχτσίδης, υιοθέτησε την πρόταση και τη στήριξε. Στη συνέχεια το ίδιο συνέβη και με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Προσωπικά είμαι περήφανος που ανήκω στην ομάδα των ιδιωτών που είχαμε την αρχική ιδέα και συμβάλλαμε στα μέγιστα, μαζί με το σωματείο «ΣΤΕΝΩΠΟΣ» στη συνέχεια, πετυχαίνοντας κάτι που έως τότε φάνταζε αδύνατο. Να ξαναφέρουμε στο προσκήνιο την ιστορία των Οχυρών, ανεβάζοντας στο Ρούπελ 8.000 επισκέπτες. Η εκδήλωση από την πρώτη στιγμή αγκαλιάστηκε από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, που βέβαια την έθεσε υπό την αιγίδα του (4.000 επισκέπτες το 2016. 8.000 επισκέπτες το 2019). 

Είμαστε περήφανοι που καταφέραμε και βγάλαμε από την αφάνεια τον ηρωισμό και την προσφορά των λιγοστών υπερασπιστών των οχυρών μας, μέσα από ένα κορυφαίο event που προσελκύει το ενδιαφέρον χιλιάδων επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Και για να μην υπάρχουν παρανοήσεις, πρόκειται αποκλειστικά για ένα Φεστιβάλ Ιστορικής Αναπαράστασης Β΄ Π.Π.,  (historical reenactment) ανάλογη με αυτές στη Νορμανδία, στο Βερντέν κ.α., που στόχο έχει τόσο τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης όσο βέβαια και την προώθηση της προσπάθειας να αναδειχθεί ο τόπος μας ως προορισμός ιστορικού τουρισμού ή τουρισμού μνήμης. Η αποδοχή και η συγκίνηση του κόσμου μετά το τέλος κάθε αναβιωτικού δρώμενου είναι η καλύτερη απόδειξη πως παρά τα προβλήματα και τις δυσκολίες της εποχής μας οι νέο-Έλληνες συνεχίζουν να συγκινούνται από ιστορίες όπως αυτές του Ρούπελ, που το νόημά τους είναι διαχρονικό. Δεν θα αναφερθώ στην οικονομική σημασία της εκδήλωσης αυτής για την περιοχή μας και τους επαγγελματίες της, αλλά στην προβολή και δημοσιότητα όχι μόνο του δήμου Σιντικής αλλά και του Ρούπελ, με ότι συνεπάγεται για την επισκέψιμότητά του όλη τη διάρκεια του χρόνου, Τα στοιχεία που διατηρεί το 10^ο Σ.Π. εντυπωσιάζουν και βέβαια δεν έχουν καμία απολύτως σχέση, με τ’ αντίστοιχα προ του 2016.

Δεν πάμε ν΄ ανακαλύψουμε τον τροχό της αμάξης. Όλα αυτά τα χρόνια προσπαθούμε ν’  ακολουθήσουμε παραδείγματα πετυχημένων κορυφαίων εκδηλώσεων  στο εξωτερικό, που βέβαια κανείς δεν μπορεί ν΄ αμφισβητήσει πως οι διοργανωτές τους δεν ενδιαφέρονται για την ιστορική μνήμη, δεν σέβονται τους νεκρούς τους ή λειτουργούν με λογική «ιερόσυλου». Στη Νορμανδία πχ το γαλλικό υπουργείο Άμυνας, χρηματοδοτεί δεκάδες εκδηλώσεις ιδιωτικών φορέων, που προωθούν τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης.  

Σαφέστατα και πρόκειται για μία καλή φιέστα, που και τιμάει και αναδεικνύει τον αγώνα των ηρώων μας μ΄ έναν τρόπο που συγκινεί αλλά και διδάσκει. Επίσης, όπως σε κάθε ανάλογο event στο εξωτερικό, λειτουργούν το διήμερο στο χώρο της εκδήλωσης και πωλητήρια με αναμνηστικά της διοργάνωσης (μπλουζάκια, καπέλα κλπ) αλλά και κυλικείο. Τόσο το πωλητήριο αναμνηστικών όσο και το κυλικείο, έχουν αποκλειστικά τα ίδια είδη που πουλάει το τοπικό ΚΨΜ της μονάδας (και βέβαια όχι σουβλάκια). Εξυπακούεται πως όταν ο επισκέπτης βρίσκεται 3,4 ώρες στο Ρούπελ και θα πεινάσει και θα διψάσει.  Στόχος μας είναι να μην ανέβει ο επισκέπτης μόνο για τα 50’ του κεντρικού αναβιωτικού δρώμενου, αλλά για περισσότερες ώρες. Να περιηγηθεί στο χώρο του ηρώου, να δει το χώρο που διαδραματίστηκαν τα γεγονότα του 1941, να μπει και να περπατήσει στις υπόγειες στοές, να δει εκθέσεις και ταινίες που θα τον μεταφέρουν πίσω στο χρόνο. Ν΄ ακούσει τραγούδια της Βέμπο -ίδια με εκείνα που άκουγαν οι ήρωές μας περιμένοντας την επίθεση- να φύγει γεμάτους συναισθήματα και περηφάνεια από το Ρούπελ. Και βέβαια ΟΛΑ τα έσοδα, διατίθενται για κάλυψη των εξόδων της διοργάνωσης.

Η εκδήλωση αυτή, πέτυχε να έχει και διεθνή διάσταση. Όχι μόνο επισκέπτες αλλά και συμμετέχοντες αναβιωτές -λατρεις της ιστορίας- από τις γειτονικές χώρες Βουλγαρία και Ρουμανία. Ανάμεσα τους και στελέχη του Πολεμικού Μουσείου Βουκουρεστίου. Οι άνθρωποι αυτοί έρχονται στο Ρούπελ, για να τιμήσουν την δική μας εκδοχή της ιστορίας, τιμώντας τους Έλληνες ήρωες. Αυτός είναι εξάλλου ο στόχος των αναβιωτικών δράσεων σε όλον τον κόσμο. Παλαιοί αντίπαλοι και εχθροί «ξαναζούν» την ιστορία, για να διδαχθούν από τα νοήματά της. Οι ξένες συμμετοχές επίσης, έχουν κάνει την καλύτερή προβολή του event στα διεθνή φόρα, αναφέροντας τα καλύτερα για τη διοργάνωση και τη χώρα μας. Ευελπιστούμε πως οι ξένοι αναβιωτές θα αυξηθούν στο μέλλον, προβάλλοντας και αναδεικνύοντας τη νεότερη ελληνική ιστορία και την προσφορά των Οχυρών κατά τον Β΄ Π.Π

Σήμερα η εκδήλωση «ΡΟΥΠΕΛ 1941. Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ» θεωρείται η κορυφαία του είδους στην Ελλάδα. Δεκάδες ρεπορτάζ ελληνικών και ξένων ΜΜΕ (όπως του Ρόιτερ) έχουν αναφερθεί σ΄’ αυτό, προβάλλοντας τον τόπο μας και την ιστορία του με τον καλύτερο τρόπο.

Για να μην υπάρχουν παρανοήσεις, πρόκειται για ένα Φεστιβάλ Ιστορικής Αναπαράστασης Β΄Π.Π  και όχι για μία επιμνημόσυνη τελετή, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο αρχές Απριλίου, κατά τον εορτασμό της επετείου της «Μάχης των Οχυρών», που επίσης είμαστε παρόντες για να τιμήσουμε τους ήρωές μας, σ’ ένα λιτό μνημόσυνο για ανάπαυση των ψυχών τους. Αντιλαμβάνεστε πως άλλο το νόημα μιας επιμνημόσυνης δέησης και άλλο μιας ιστορικής αναπαράστασης (historical reenactment) που πραγματοποιείται σ’ έναν τόπο που διαδραματίστηκαν σημαντικά ιστορικά γεγονότα, όπως συμβαίνει χρόνια τώρα στο εξωτερικό. 

Το καλύτερο όμως  μνημόσυνο για τους ήρωές μας κ.Υπουργέ είναι, ν΄ ασχοληθούμε επιτέλους σοβαρά με το θέμα ανεύρεσης των οστών των δεκάδων νεκρών της «Μάχης των Οχυρών» που βρίσκονται θαμμένοι και ξεχασμένοι στα πεδία των μαχών.  Θα πρέπει να δρομολογηθεί μια σοβαρή έρευνα από το ΥΕΘΑ, όπως συμβαίνει με τους νεκρούς του Ελληνοϊταλικού Πολέμου στην Αλβανία, και στη συνέχεια να τιμηθούν ανάλογα. Στο χωριό Προμαχώνας, κατασκευάστηκε από την Στρατιωτική Υπηρεσία τη δεκαετία του 1980 «Μαυσωλείο» για τους νεκρούς του Ρούπελ, που ουδέποτε ολοκληρώθηκε όπως και η διαδικασία ανεύρεσής πεσόντων. Δυστυχώς το «Μαυσωλείο» καταπατήθηκε και παραχωρήθηκε σε κτηνοτρόφο που στέγασε τα ζωντανά του. Ευτυχώς πρόσφατα  κινητοποιήθηκε ο δήμος Σιντικής, που περιουσιακό του στοιχείο είναι το ακίνητο, και απέβαλλε τους καταπατητές. Έχω ήδη αποστείλει σχετικό υλικό, μαζί με φωτογραφίες και πληροφορίες στο ΓΕΣ.

Η εκδήλωση «ΡΟΥΠΕΛ 1941. Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ» τιμάει και αναδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο τους ήρωες των Οχυρών μας. Λειτουργεί διδακτικά για τα νέα παιδιά και επιδιώκει τη φιλία και τη συνεργασία μεταξύ χωρών και λαών, που κατά τον Β΄ Π.Π. βρέθηκαν απέναντι. 

Κύριε Υπουργέ,

Η εκδήλωση αυτή, σε συνάρτηση με τις υπόλοιπες δράσεις μας, έχει συμβάλλει κατακόρυφα στην επισκεψιμότητα στο Οχυρό Ρούπελ όλη τη διάρκεια του χρόνου και βέβαια στην ακριτική μας περιοχή, με ότι αυτό συνεπάγεται για την τοπική οικονομία και τους επαγγελματίες μας.

Σας γράφω όλα τα παραπάνω, παρακαλώντας σας να δείτε με προσοχή πως μια ξεχασμένη «κληρονομιά» του Β΄ Π.Π. στην περιοχή μας, που σήμερα λεηλατείται και απαξιώνεται, μπορεί ν’ αξιοποιηθεί -σε συνεργασία πολιτείας, ΟΤΑ και ιδιωτών, μετατρέποντας τον τόπο μας σ’ ένα πρότυπο θεματικό ιστορικό πάρκο, διασώζοντας και αναδεικνύοντας έτσι την ιστορική μνήμη, αυξάνοντας την επισκεψιμότητα όλη τη διάρκεια του χρόνου και δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας που θα βοηθήσουν νέα παιδιά να μην αναζητήσουν την τύχη τους εκτός συνόρων.

Αυτά σας γράφω, γιατί ενδιαφέρομαι για την ουσία και όχι για εντυπώσεις  και γιατί σε χώρες της Ευρώπης, όλα αυτά που σας περιγράφω παραπάνω,  τα έχουν πράξει με επιτυχία εδώ και δεκαετίες.

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.

Παναγιώτης Σαββίδης

Δημοσιογράφος

Μέλος Κοιν.Σ.Επ. Άγκιστρο Δράση