Ντόρα Μπακογιάννη: Μετάβαση από την «οικονομία της απομίμησης» στην οικονομία της καινοτομίας

Με τους τρέχοντες ρυθμούς ανάπτυξης η ανεργία θα επανέλθει στο προ κρίσης επίπεδο το 2030

Η τομεάρχης Οικονομίας και Ανάπτυξης Ντόρα Μπακογιάννη μίλησε την Τετάρτη (22/11) στην τελετή λήξης του τριήμερου Φεστιβάλ Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας "Athens Innovation Festival", που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο από τις 20 έως τις 22 Νοεμβρίου.

Ακολουθούν σημεία της ομιλίας της:

«Η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης είναι καταστροφική. Στα επόμενα χρόνια η οικονομία πρέπει να καταγράψει συνεχείς υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, για να μειώσει το δημόσιο χρέος της και να επουλώσει τις πληγές της πολύχρονης ύφεσης. Κυρίως, όμως, για να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης, ώστε να αποτρέψει την οριστική απαξίωση του πολύτιμου ανθρώπινου κεφαλαίου και  την περιθωριοποίηση μίας «χαμένης γενιάς». Ωστόσο, και παρά τα διαρκή κυβερνητικά ευχολόγια, η οικονομία παραμένει εγκλωβισμένη στην παγίδα της χαμηλής ανάπτυξης. Πρόσφατα μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις της για την πορεία του ΑΕΠ σε 1,6% (από 2,7% στην αρχή του έτους). Οι επίμονα ασθενικοί ρυθμοί ανάπτυξης υπονομεύουν τις προοπτικές της οικονομίας. Ενδεικτικά, με τους τρέχοντες ρυθμούς ανάπτυξης η ανεργία θα επανέλθει στο προ κρίσης επίπεδο το 2030» τόνισε η Ντόρα Μπακογιάννη.

Αναφέρθηκε στο στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που εφαρμόζει η κυβέρνηση και σημείωσε ότι για τη Νέα Δημοκρατία, είναι επιτακτική ανάγκη η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. «Σχεδιάζουμε τη μετάβαση από την «οικονομία της απομίμησης» στην οικονομία της καινοτομίας. Θέλουμε την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που θα βρίσκουν τη θέση τους στις διεθνείς αγορές» είπε και εξήγησε πώς θα επιτευχθεί αυτό.

«Πρώτα και κύρια μέσα από την ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Συχνά οι νεοφυείς επιχειρήσεις που κατορθώνουν να σταθούν στα πόδια τους εξελίσσονται σε επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα, προωθώντας την καινοτομία και αυξάνοντας την απασχόληση σε μία οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις χώρες του ΟΟΣΑ, περίπου οι μισές νέες θέσεις εργασίας στο μη-χρηματοπιστωτικό τομέα δημιουργήθηκαν από νέες μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέχρι πέντε ετών. Σε αυτή την κατεύθυνση, μία ολοκληρωμένη πολιτική για την προώθηση της καινοτόμας νεοφυούς επιχειρηματικότητας αρθρώνεται στους παρακάτω τρεις άξονες:

Πρώτον, απαιτείται ενίσχυση της ανεπαρκούς χρηματοδότησης της τεχνολογικής έρευνας. Δεύτερον, είναι αναγκαία η κατάρτιση και εφαρμογή μίας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής, με επίκεντρο την καινοτόμα επιχειρηματικότητα. Τρίτον, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ενισχύσουμε την επιχειρηματική κουλτούρα ενθαρρύνοντας την ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου.

Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τις κατάλληλες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, ώστε να παραμεριστούν τα ποικίλα κανονιστικά εμπόδια που λειτουργούν αποτρεπτικά στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες».

Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία:

Θέλω να συγχαρώ το ΕΒΕΑ και τον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Μίχαλο για την πρωτοβουλία να διοργανωθεί το 1ο Φεστιβάλ Καινοτομίας. Μετά από 3 χρόνια διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, η κατάσταση της οικονομίας είναι τουλάχιστον αποκαρδιωτική. Γυρίσαμε τουλάχιστον 3 χρόνια πίσω. Όμως σ’ αυτό το φεστιβάλ, φάνηκε ότι, παρά τις δύσκολες συνθήκες που επικρατούν, υπάρχει και η «άλλη» Ελλάδα. Εκείνη που αξιοποιεί το ικανότατο ανθρώπινο δυναμικό. Εκείνη που επενδύει στη σύγχρονη τεχνολογία και επιμένει στην εξωστρέφεια.

Αλλά πώς θα καταφέρουμε να στηρίξουμε την καινοτόμα επιχειρηματικότητα; Πώς θα της δώσουμε την αναγκαία ώθηση για να δημιουργήσει πλούτο και θέσεις εργασίας;

Η πολιτική της σημερινής κυβέρνησης είναι καταστροφική. Στα επόμενα χρόνια η οικονομία πρέπει να καταγράψει συνεχείς υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, για να μειώσει το δημόσιο χρέος της και να επουλώσει τις πληγές της πολύχρονης ύφεσης. Κυρίως, όμως, για να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης, ώστε να αποτρέψει την οριστική απαξίωση του πολύτιμου ανθρώπινου κεφαλαίου και  την περιθωριοποίηση μίας «χαμένης γενιάς». Ωστόσο, και παρά τα διαρκή κυβερνητικά ευχολόγια, η οικονομία παραμένει εγκλωβισμένη στην παγίδα της χαμηλής ανάπτυξης. Πρόσφατα μάλιστα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναθεώρησε προς τα κάτω τις εκτιμήσεις της για την πορεία του ΑΕΠ σε 1,6% (από 2,7% στην αρχή του έτους). Οι επίμονα ασθενικοί ρυθμοί ανάπτυξης υπονομεύουν τις προοπτικές της οικονομίας. Ενδεικτικά, με τους τρέχοντες ρυθμούς ανάπτυξης η ανεργία θα επανέλθει στο προ κρίσης επίπεδο το 2030.

Η αδυναμία έγκαιρης ολοκλήρωσης των αξιολογήσεων του τρέχοντος προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής (δύο χρόνια απαιτήθηκαν για την ολοκλήρωση των πρώτων δύο), η κωλυσιεργία στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων, η εχθρική στάση της κυβέρνησης απέναντι στην επιχειρηματικότητα, υπονομεύουν την ανάκαμψη. Η τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ υπολογίζει το «παραγωγικό κενό» της ελληνικής οικονομίας σε περίπου -10,5% του ΑΕΠ. Και αυτό αποτελεί ποσοστό ρεκόρ για μια χώρα του ΟΟΣΑ.

Εκτός όμως από τις αναιμικές επιδόσεις της οικονομίας, συγκριτικά μικρές είναι και οι δυνητικές προοπτικές της. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην καταστροφή σημαντικού μέρους του παραγωγικού δυναμικού στα χρόνια της κρίσης. Όμως συνδέεται και με το στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης που εφαρμόζει η κυβέρνηση: το μοντέλο της κατανάλωσης και της παραγωγής μη εμπορεύσιμων προϊόντων χαμηλής προστιθέμενης αξίας.

Η οικονομία δυστυχώς δεν ενσωματώνει την απαιτούμενη «παραγωγική γνώση», προκειμένου να επιτύχει μεγαλύτερο βαθμό συμμετοχής στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας. Για να το πούμε διαφορετικά, δεν παράγουμε σύνθετα και επαρκώς διαφοροποιημένα προϊόντα. Σύμφωνα με τον ετήσιο δείκτη «οικονομικής πολυπλοκότητας» του 2015, η Ελλάδα καταλαμβάνει μόλις την 59η θέση ανάμεσα σε 124 κράτη, πίσω από τη Βοσνία, την Αγκόλα και την Κόστα Ρίκα.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

Διότι η χώρα παρουσιάζει σημαντική υστέρηση σε κρίσιμους αναπτυξιακούς δείκτες. Στους 28 της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είμαστε 22οι στην ενσωμάτωση της καινοτομίας στην οικονομία και 26οι στην ψηφιακή οικονομία. Ακόμη, η χθεσινή έρευνα της MRB που παρουσιάστηκε εδώ, κατέδειξε ότι οι Έλληνες δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με την καινοτομία, αφού την κατατάσσουν μόλις στην 6η θέση στους παράγοντες ανάπτυξης της οικονομίας.

Για τη Νέα Δημοκρατία, είναι επιτακτική ανάγκη η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας. Σχεδιάζουμε τη μετάβαση από την «οικονομία της απομίμησης» στην οικονομία της καινοτομίας. Θέλουμε την παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας που θα βρίσκουν τη θέση τους στις διεθνείς αγορές.

Πώς θα το πετύχουμε;

Πρώτα και κύρια μέσα από την ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας. Συχνά οι νεοφυείς επιχειρήσεις που κατορθώνουν να σταθούν στα πόδια τους εξελίσσονται σε επιχειρήσεις υψηλής ανάπτυξης, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα, προωθώντας την καινοτομία και αυξάνοντας την απασχόληση σε μία οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι στις χώρες του ΟΟΣΑ, περίπου οι μισές νέες θέσεις εργασίας στο μη-χρηματοπιστωτικό τομέα δημιουργήθηκαν από νέες μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέχρι πέντε ετών.

Σε αυτή την κατεύθυνση, μία ολοκληρωμένη πολιτική για την προώθηση της καινοτόμας νεοφυούς επιχειρηματικότητας αρθρώνεται στους παρακάτω τρεις άξονες:

Πρώτον, απαιτείται ενίσχυση της ανεπαρκούς χρηματοδότησης της τεχνολογικής έρευνας. Η Ελλάδα δαπανά ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά του ΑΕΠ στην Έρευνα και Ανάπτυξη, περίπου το 0,9%, τη στιγμή που προηγμένα κράτη, όπως η Σουηδία, ξεπερνούν το 3%. Το γεγονός αυτό εξηγεί και την αδυναμία αξιοποίησης του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού της χώρας. Είναι αξιοσημείωτο ότι το 3% των περισσότερων ετεροαναφορών αφορούν σε Έλληνες επιστήμονες, όταν οι Έλληνες αποτελούν μόλις το 0,2% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αυτό σημαίνει ότι το πρόβλημα του «brain drain» θα συνεχίσει να μας ταλαιπωρεί.

Δεύτερον, είναι αναγκαία η κατάρτιση και εφαρμογή μίας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής, με επίκεντρο την καινοτόμα επιχειρηματικότητα. Για να το πετύχουμε αυτό χρειάζονται συγκεκριμένες πολιτικές:

H ανακατεύθυνση των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020 προς την στήριξη της καινοτομίας, την ενίσχυση της τεχνολογικής έρευνας και τη διασύνδεσή της με την παραγωγή. Παράλληλα, πρέπει να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των νεοφυών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις. Ακόμη, στοχεύουμε στη χρηματοδοτική ενίσχυση της εθνικής στρατηγικής για την καινοτομία στο πλαίσιο των συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων της επόμενης προγραμματικής περιόδου, για το οποίο οι πρώτες συζητήσεις θα ξεκινήσουν το επόμενο έτος.

H διασύνδεση της ακαδημαϊκής κοινότητας με τη βιομηχανία στον τομέα της Έρευνας και Ανάπτυξης, όπου καταγράφεται σημαντική υστέρηση. Είναι ενδεικτικό ότι η Ελλάδα στο σχετικό δείκτη κατατάσσεται μόλις στην 129η θέση (ανάμεσα σε 137 κράτη) στην Παγκόσμια Έκθεση Ανταγωνιστικότητας για το 2017. Σήμερα, πέρα από τους περιορισμένους διαθέσιμους πόρους, αντιμετωπίζουμε το ζήτημα της αδυναμίας αποτελεσματικής αξιοποίησής τους. Σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι, η Δράση «Ερευνώ- Δημιουργώ- Καινοτομώ», με στόχο τη σύνδεση της έρευνας και της καινοτομίας με την επιχειρηματικότητα στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΠΑνΕΚ, βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της αξιολόγησης των προτάσεων.

H δημιουργία «συστάδων ανάπτυξης» και συνεργατικών δικτύων για τη διασύνδεση οικονομικών πόρων, ανθρώπινου κεφαλαίου, υποδομών και δικτύων, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, στο πλαίσιο μιας πολιτικής για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Σήμερα οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις και ειδικά οι μικρομεσαίες δραστηριοποιούνται αποκομμένες από εκείνο το οικονομικό περιβάλλον που μέσα από τις κατάλληλες «συνέργειες» θα τους επέτρεπε να αξιοποιήσουν πλήρως το παραγωγικό δυναμικό τους.

Η στήριξη της νεοφυούς επιχειρηματικότητας σε όλα της τα στάδια, όχι μόνο στο αρχικό. Απαιτείται η ενεργής συνδρομή στα πρώτα δύο-τρία χρόνια λειτουργίας τους, προκειμένου οι νεοφυείς επιχειρήσεις να σταθούν στα πόδια τους. Το «χρηματοδοτικό κενό» της νεοφυούς επιχειρηματικότητας, πέρα από τις επιχορηγήσεις, μπορεί να καλυφθεί με τη μείωση των φορολογικών και ασφαλιστικών βαρών. Για παράδειγμα, στο Βέλγιο, οι νεοφυείς επιχειρήσεις έχουν έκπτωση 75% στην προκαταβολή φόρου για τις δαπάνες που αφορούν ερευνητικό και τεχνικό προσωπικό.

Τρίτον, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ενισχύσουμε την επιχειρηματική κουλτούρα ενθαρρύνοντας την ανάληψη επιχειρηματικού ρίσκου. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει τις κατάλληλες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, ώστε να παραμεριστούν τα ποικίλα κανονιστικά εμπόδια που λειτουργούν αποτρεπτικά στις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες. Για παράδειγμα, απαιτείται η κατάλληλη προσαρμογή του εταιρικού και του πτωχευτικού δικαίου ώστε οι έντιμοι επιχειρηματίες που αποτυγχάνουν να μπορούν να έχουν μία δεύτερη ευκαιρία αντί να τιμωρούνται ποικιλοτρόπως. Η Νέα Δημοκρατία ήδη έχει καταθέσει ολοκληρωμένη πρόταση.

Η χώρα χρειάζεται μια κυβέρνηση που θα αναγνωρίζει στην επιχειρηματικότητα την κινητήρια μηχανή της οικονομικής ευημερίας. Μια κυβέρνηση που θα στηρίζει την επιχειρηματική πρωτοβουλία και θα είναι αποφασισμένη να αναδείξει την δημιουργικότητα των Ελλήνων. Αυτό μπορεί να το πετύχει μόνο η Νέα Δημοκρατία. Διαθέτουμε τη γνώση και το σχέδιο για τη μετάβαση σε ένα νέο, εξωστρεφές και δυναμικό αναπτυξιακό μοντέλο που είναι και το ζητούμενο για την οριστική ανάταξη της οικονομίας.

Είμαστε αποφασισμένοι για μία «Συμφωνία Καινοτομίας» ανάμεσα στις επιχειρήσεις, την Πολιτεία και τους κοινωνικούς εταίρους. Είμαστε αποφασισμένοι να διαμορφώσουμε το κατάλληλο θεσμικό περιβάλλον, ώστε τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα να ξεφύγει από την καινοτομική υστέρηση και να βρεθεί ανάμεσα στις περισσότερο τεχνολογικά προηγμένες οικονομίες. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.