Ο ΣΥΡΙΖΑ «φωτισμένος ηγεμόνας»; Και η αστυνομική καταστολή, ο αυταρχισμός, το έλλειμμα δημοκρατίας;

Η αυταρχική στροφή της κυβέρνησης Τσίπρας δίνει μια άλλη διάσταση στη δήλωση του υπουργού Επικρατείας Χρ. Βερναρδάκη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «πρέπει να λειτουργήσει αυτή τη στιγμή ως ένα είδος φωτισμένου ηγεμόνα»

Καμιά φορά οι χρονικές συμπτώσεις παίζουν παράξενα παιχνίδια. Δύο μέρες μετά το θόρυβο που προκλήθηκε από τη στάση της αστυνομίας στο συλλαλητήριο της Κυριακής και ενώ είχε ξεκινήσει στη Βουλή, με μεγάλες αντεγκλήσεις επί διαδικαστικών αλλά και ουσιαστικών θεμάτων, η συζήτηση για την κύρωση της Συμφωνίας των Πρεσπών, ο υπουργός Επικρατείας Χρ. Βερναρδάκης μίλησε για το ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ ως «φωτισμένου ηγεμόνα» στο χώρο της αριστεράς αλλά και του πολιτικού συστήματος γενικότερα.

Βέβαια οι κακεντρεχείς θα παρατηρούσαν ότι η αναφορά σε «φωτισμένο ηγεμόνα», δηλαδή στην παράδοση της «φωτισμένης μοναρχίας» και τους βασιλείς και αυτοκράτορες του 18ου αιώνα που υποτίθεται ότι ήταν φιλικοί προς την πρόοδο, κάπως ξενίζει όταν χρησιμοποιείται ως αναλογία για την πολιτική και τον ρόλο ενός αριστερού κόμματος.

Γιατί μπορεί ο ΣΥΡΙΖΑ δύσκολα μπορεί να οριστεί ως ένα κόμμα στο δρόμο της Οκτωβριανής Επανάστασης, όμως, σίγουρα υποτίθεται ότι αναφέρεται στην κληρονομιά της Γαλλικής Επανάστασης. Και εκεί, ως γνωστόν, ήταν ο υποτίθεται «φωτισμένος ηγεμών» Λουδοβίκος ΙΣΤ΄που οδηγήθηκε τελικά στην γκιλοτίνα.

Πόσο φωτισμένη είναι η αστυνομική καταστολή;

Την ίδια στιγμή σάλο προκάλεσε η αποκάλυψη, από την ίδια την αρμόδια υπουργό Όλγα Γεροβασίλη, ότι οι κουκουλοφόροι που καταγράφηκαν σε βίντεο στο περιστύλιο της Βουλής ήταν όντως αστυνομικοί που είχαν λάβει εντολή να μετακινηθούν.

Θυμίζουμε πάντως ήταν κατεξοχήν ορισμένες απόπειρες «φωτισμένης ηγεμονίας» όπως π.χ. η Τσαρική Ρωσία που διαμόρφωση τη σύγχρονη εκδοχή του προβοκάτορα και της προβοκάτσιας.

Όμως, πέραν αυτών δύσκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς ποια σχέση έχει με οποιαδήποτε εκδοχή «φωτισμένης» άσκησης της εξουσίας η γενικευμένη καταστολή μιας διαδήλωσης.

Γιατί είναι προφανές ότι την Κυριακή, ακόμη και εάν δεχτούμε το κυβερνητικό αφήγημα για ύπαρξη «οργανωμένου σχεδίου» ακροδεξιών για έκτροπα, η διάλυση μιας μεγάλης διαδήλωσης  εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης επικινδύνων (όπως και ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ πολλάκις κατήγγειλε) χημικών, δύσκολα εντάσσεται ακριβώς σε μια δημοκρατική πρακτική.

Η περιφρόνηση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών

Επειδή, όμως, ο Χρ. Βερναρδάκης είναι αρκούντως εγγράμματος υποθέτουμε ότι με τη φράση που χρησιμοποίησε θέλησε να συνδυάσει δύο αναφορές, την έννοια της ηγεμονίας, όπως τη φόρτισε ο Αντόνιο Γκράμσι, και την έννοια του «διαφωτισμού».

Σε αυτή την περίπτωση εξερχόμαστε από τις κακοτοπιές των συσχετίσεων με την φωτισμένη μοναρχία και μετακινούμαστε στο ερώτημα στο εάν ένας πολιτικός χώρος μπορεί να συμπαρασύρει τα υπόλοιπα τμήματα του πολιτικού σκηνικού σε μια κατεύθυνση αναβάθμισης του πολιτικού βίου.

Σε αυτή την περίπτωση ο ΣΥΡΙΖΑ υποτίθεται ότι θα γινόταν ο χώρος που θα πραγμάτωνε μια άλλη ποιότητα και κουλτούρα δημοκρατίας, πολιτικού ήθους και συμμετοχής των πολιτών.

Όμως, ποια σχέση έχουν όλα αυτά με την εικόνα που βλέπουμε στο κοινοβούλιο, τους κουτοπόνηρους χειρισμούς, τις στρεψοδικίες και την κυριαρχία ενός διαρκούς πολιτικού υπολογισμού που συνήθως έχει θύμα την ίδια την ουσία της πολιτικής;

Ποια σχέση έχουν με το ιδιότυπο φαινόμενο των a la carte  κοινοβουλευτικών συσχετισμών, της δεδηλωμένης που είναι υπό διαρκή αναδιαπραγμάτευση και του ιδιότυπου κοινοβουλευτικού σουρεαλισμού σε μια κυβερνητική πλειοψηφία που έγινε μέσω πρακτικών όπως οι μεταγραφές και οι δανεισμοί παικτών που μέχρι τώρα υποτίθεται ότι εντάσσονταν στα όρια του αθλητισμού αλλά όχι του κοινοβουλίου;

Η εργαλειοποίηση των θεσμών και ο πειρασμός του αυταρχισμού

Ούτε βέβαια μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα «φωτισμένη» μια κυβέρνηση που ουσιαστικά έχει εργαλειοποιήσει την ίδια τη θεσμική δυνατότητα που της επιτρέπει να είναι ακόμη στην εξουσία.

Η ίδια οχυρώνεται πίσω από την υποτιθέμενη ακόμη ενεργή λαϊκή εντολή, παραβλέποντας ότι ο κυβερνητικός συνασπισμός στη βάση του οποίου άσκησε την κυβερνητική εξουσία έχει διαλυθεί, οδηγώντας εκ των πραγμάτων σε μια βουλή που είναι σε δυσαρμονία με την εικόνα της λαϊκής βούλησης.

Αυτή η εργαλειοποίηση των θεσμών, αυτή η υπερβολικά ελαστική ερμηνεία των θεσμών, στην πραγματικότητα υποβαθμίζει τους θεσμούς και παγιώνει τη δυνατότητα να έχουμε κυβερνήσεις «ειδικού σκοπού» και «περιορισμένης ευθύνης».

Και αυτό εκ των πραγμάτων συνιστά ένα βαθύτερο ίχνος αυταρχισμού, ακριβώς επειδή κατοχυρώνει την περιφρόνηση της λαϊκή βούλησης.

Σε μια εποχή που η έννοια της λαϊκής κυριαρχίας απειλείται από διάφορες πλευρές, είτε μιλάμε για τη βαρύτητα των υπερεθνικών οργανισμών, είτε για την τάση να θεωρούνται τα αιτήματα των αγορών υπέρτερα των αποτελεσμάτων των εκλογών, αυτό το παιχνίδι με τους θεσμούς, δεν είναι καθόλου «φωτισμένο». Αντίθετα, είναι πολύ επικίνδυνο.

Πηγή: in.gr