Σε ποια χώρα «πετάει» ο…γάιδαρος;

«Αναρωτιέται» ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος

    Πετάει ή δεν πετάει ο...γάιδαρος όπως θέλει το σχετικό παροιμιακό λαϊκό δίλημμα;

    Όσο και αν ακουστεί αυτό παράξενο και ίσως κριθεί από μερικούς και επιστημονικά αντιδεοντολογικό στο μέτρο που όλοι γνωρίζουμε ή θ άπρεπε να γνωρίζουμε από το Νόμο της βαρύτητας και την ανατομική μορφή των συμπαθών τετράποδων η απάντηση είναι απόλυτα αρνητική!..

    Με άλλα λόγια με δεδομένες τις συγκεκριμένες επιστημονικές, ιστορικές, πολιτικές, συναισθηματικές και ψυχοκοινωνικές παραμέτρους ο γάιδαρος ΠΟΤΕ και ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΧΩΡΑ ΤΗΣ ΥΦΗΛΙΟΥ ΔΕΝ ...πετούσε!..

    Υπάρχει, όμως, (όπως απέδειξε ο χρόνος που πέρασε, από τον «Μνημονιακό» Μάιο του 2010 μέχρι και σήμερα) η χώρα που λέγεται ΕΛΛΑΔΑ όπου ο γάιδαρος… «πετάει!»..

    Πόσο εύπιστοι είμαστε αλήθεια, παιδιά, γυναίκες και άνδρες στην εποχή μας και πόσο εύκολα θα μπορούσε κάποιος ή κάποιοι να μας αλλάξουν τα μυαλά, με υποβολή σε πλύση εγκεφάλου, και να μας κάνουν να δούμε τα άσπρα μαύρα και τον  γάιδαρο να…πετάει;

    Όπως λένε οι Κινέζοι: «δείξε με το δάκτυλό σου το ελάφι και φώναξε να ένα…άλογο»

    και όπως λένε οι πολιτικοί μας από το 2010 και μετά εδώ στην Ελλάδα μας:

    «δείξε την τρόικα, (τώρα τους λένε «θεσμούς») και φώναξε…ΦΕΥΓΟΥΝ!»

    Ή, απαντώντας στον τίτλο του άρθρου μου, στην Πατρίδα μας:

    Δείξε τον γάιδαρο και φώναξε «Παιδιά, κοιτάξτε …πετάει!»

Η πειθώ της Ομάδας και της Εξουσίας

    Θα σας θυμίσω τα εντυπωσιακά αποτελέσματα μας έδωσαν δύο κλασικά πειράματα κοινωνικής ψυχολογίας των διακεκριμένων Αμερικανών συναδέλφων Solomon Asch  και Stanley Milgram. Στα δύο αυτά πειράματα οι  ερευνητές και οι συνεργάτες τους δημιουργούν για το άτομο συνθήκες αμφιβολίας φέρνοντάς το αντιμέτωπο με ερεθίσματα αμφίβολης ευκρίνειας.  

   Το «άτομο-θύμα» οδηγείται από τις συνθήκες του πειράματος έντεχνα σε συναισθηματική σύγκρουση καθώς από τη μία μεριά αισθάνεται την έντονη υποκειμενική τάση να κάνει τη σωστή επιλογή όπως ακριβώς έχει μάθει μέχρι αυτήν την στιγμή στη ζωή του ( πχ ο γάϊδαρος ΔΕΝ...πετάει, και η ΑΝΑΛΓΗΣΙΑ η αφαίμαξη πόρων από τις κοινωνικο-οικονομικά ασθενέστερες τάξεις, η δραματική μείωση συντάξεων με παράλληλη αύξηση απαιτούμενων ετών εργασίας, το πάγωμα των μισθών που σε συνδυασμό με πληθωρισμό 6% σημαίνει ουσιαστική μείωση ΔΕΝ μπορεί να είναι συμπεριφορές του Πανελλήνιου Σοσιαλιστικού Κινήματος) και από την άλλη μεριά αισθάνεται έντονη την πίεση από τα άλλα μέλη της ομάδας στην οποία το έχουμε εντάξει για την ολοκλήρωση της πειραματικής διαδικασίας και τα οποία το προτρέπουν να κάνει μία επιλογή που εμφανώς είναι λαθεμένη.

    Για να γίνει κατανοητή η διαδικασία άσκησης πίεσης από την ΟΜΑΔΑ στο άτομο και για να μας διδάξει και κάτι νομίζω χρήσιμο στην εποχή μας, την εποχή της αμφισβήτησης των πάντων από τους πάντες και της αμφιβολίας για όλα και για όλους - ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει στα πειράματα αυτά.

     Στο πείραμα του Asch (όπου ΟΛΑ τα άτομα εκτός ενός που το βαφτίζουμε «θύμα» είναι συνεργάτες του ερευνητή) ο ερευνητής δείχνει δύο κάρτες όπου στην πρώτη κάρτα υπάρχει μια ευθεία γραμμή ενός συγκεκριμένου μήκους και στην δεύτερη κάρτα υπάρχουν τρείς ευθείες γραμμές διαφορετικού μήκους η μία από τις οποίες είναι εμφανέστατα και χωρίς αμφιβολία ακριβώς ίσου μήκους με τη γραμμή της πρώτης κάρτας.

    Ο εξεταστής ρωτά ένα-ένα τα άτομα της ομάδας να κάνουν την σύγκριση των γραμμών αφήνοντας τελευταίο το "θύμα" της παρέας.

    Στο επίδειξη των καρτών ΟΛΟΙ οι συνεργάτες του ερευνητή συμφωνούν σε κάτι που είναι ΕΜΦΑΝΕΣΤΑΤΑ λάθος (και το «θύμα» όπως καταγράφεται από την βιντεοκάμερα ξαφνιάζεται, γέρνει μπροστά, κοιτάζει τις γραμμές, κοιτάζει έναν- έναν τα μέλη της ομάδας και είναι εμφανή στο πρόσωπό του τα αισθήματα του ξαφνιάσματος και της δυσπιστίας...)

    Όταν έρχεται η σειρά του «θύματος» να συγκρίνει τις γραμμές στις δύο κάρτες, υποθέτω ότι δεν θα σας εκπλήξει η διαπίστωση ότι ένας μεγάλος αριθμός ατόμων απαντά δίνοντας την ίδια απάντηση που έδωσαν ΟΛΑ τα άλλα μέλη της ομάδας!...

    Εκπληκτικό; Όχι ακριβώς!

    Το «θύμα « στο συγκεκριμένο πείραμα έχει ουσιαστικά δυο επιλογές κάθε μια από τις οποίες συνεπάγεται και ένα σχετικό συναισθηματικό και ψυχοκοινωνικό κόστος. Εφόσον επιλέξει να σταθεί πιστό στις προσωπικές του απόψεις και να πει τι ακριβώς είναι σωστό και τι λάθος τότε θα βρεθεί σε ευθύγραμμη ισορροπία με τις υποκειμενικές του πεποιθήσεις και τα αντικειμενικά δεδομένα αλλά θα έρθει σε ευθεία αντιπαράθεση με τα άλλα μέλη της ομάδας που δηλώνουν, γιατί έτσι συμφωνήθηκε, το ακριβώς αντίθετο. Εάν ταυτισθεί με τα άλλα μέλη της ομάδας τότε θα έλθει σε σύγκρουση με τις υποκειμενικές του πεποιθήσεις και την ορθή αντίληψη πραγματικότητας αλλά αποφεύγει την αντιπαράθεση με την ομάδα..

     Οι δικαιολογίες που έδωσαν «τα θύματα» στο πείραμα με τις γραμμές του Asch εστιάσθηκαν γύρω από τη δική τους κακή εκτίμηση του μήκους των γραμμών και σε προβλήματα…όρασης!

      Στα πειράματα του καθηγητή Stanley Milgram «το θύμα» καλείται να προξενήσει πόνο σε κάποιο άγνωστο άτομο επειδή έτσι τον παροτρύνει και τον πείθει το άτομο που κατέχει θέση εξουσίας. Τα «θύματα» τελικά υποκύπτουν στις έντονες πιέσεις που τους ασκούν οι συνεργάτες του ερευνητή και ξεπερνούν τον έλεγχο της συνείδησής τους που τους υπαγορεύει να αποφύγουν να προξενήσουν πόνο σε άγνωστα άτομα.

    Αλήθεια σε καθημερινή βάση πόσες φορές είμαστε ΣΥΝΕΠΕΙΣ σε πεποιθήσεις και αξίες που είναι ΟΡΘΕΣ και πόσες φορές αρνιόμαστε την πραγματικότητα, σαν τον Άγιο Πέτρο πριν αλέκτωρ λαλήσει τρείς, υποκύπτοντας σε Κομματικά προστάγματα ή για να συμβιβασθούμε με την ομάδα, την παρέα όπου ανήκουμε και μας το επιβάλλει ή για να μη χάσουμε κεκτημένα και ΕΞΟΥΣΙΑ;

   Όσοι μένουν πιστοί στις ΑΡΧΕΣ τους ΔΕΝ ΣΥΜΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ…

   Όσοι ΣΥΜΒΙΒΑΖΟΝΤΑΙ αποδεχόμενοι ότι υπάρχει στον Πλανήτη η χώρα που ανέκαθεν λεγόταν ΕΛΛΑΔΑ όπου «ο γάιδαρος…πετάει» συνεχίζουν να απολαμβάνουν ξεδιάντροπα τα λάφυρα της ΕΞΟΥΣΙΑΣ...