Πόπη Γαρούφα Χαριτωνίδου: Παιδικές αναμνήσεις

Έτσι για να θυμηθούμε τα ριζωμένα με κόπο και πόνο καπνοχώρια μας. Ένας δύσκολος κόσμος γεμάτος αγωνία και ελπίδα(αυτόν τον κόσμο πρωτογνώρισα και τώρα με αφορμή αυτές τις φωτογραφιες θυμήθηκα τις αγωνίες τους κόπους και τους αγώνες των καπνοπαραγωγών )
Η παραγωγική διαδικασία αφορούσε όλη την οικογένειας από τους μικρούς μέχρι και τους ηλικιωμένους. Τα μέσα καλλιέργειας και επεξεργασίας ήταν πρωτόγνωρα και η κοπιαστική ενασχόληση με τον καπνό διαρκούσε όλο το χρόνο.
Το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου έσπερναν το σπόρο του καπνού σε ειδικά διαμορφωμένο έδαφος ώστε να ξεπεταχτούν τα φυτά. Η φροντίδα τους καθημερινή και επίπονη, με πότισμα και ξεβοτάνισμα, μέχρι να φτάσουν στο κατάλληλο μέγεθος.
Παράλληλα προετοίμαζαν το καπνοχώραφο. Το χώμα να γίνει αφράτο με όργωμα Πριν τη μεταφύτευση των φυτών του καπνού από το φυτώριο, άλλο ένα όργωμα – το σβάρνισμα Δούλευαν ασταμάτητα ως το βράδυ καθημερινά, μέχρι το τέλος της περιόδου της φυτείας στις 30 Ιουνίου.Ξεκινούσαν μεσα στην νύχτα, με το φώς των απλών φαναριών πετρελαίου και των «λουξ» Όλοι ήταν στα χωράφια και μάζευαν φύλλο – φύλλο τον πολύτιμο καπνό, μέχρι να σκάσει ο ήλιος που μάραινε τα φύλλα. Το αργότερο στις 9 το πρωί έπρεπε να σταματήσουν. Η συγκομιδή γίνονταν σε πέντε στάδια (χέρια). Οι αγρότες αποσπούσαν (έσπαζαν) από τα καπνόφυτα τα φύλλα που ήταν ώριμα, που κιτρίνιζαν στην άκρη τους ελαφρά.Τα φύλλα στοιβάζονταν με προσοχή και σειρά στα κοφίνια και μεταφέρονταν στο σπίτι Τα φύλλα έπρεπε να ξεραθούν στον ήλιο κρεμασμένα από σχοινιά. Για να περαστούν τα φύλλα στα σχοινιά χρησιμοποιούσαν μεγάλες μεταλλικές βελόνες μήκους περίπου μισού μέτρου. Τρυπούσαν ένα – ένα τα φύλλα στην κεντρική φλέβα. Στο μάτι της βελόνας περνούσαν το σπάγκο, στον οποίο κατέληγαν τα τρυπημένα φύλλα και έτσι έφτιαχναν τα ράμματα ή βέργες που ήταν σπάγκοι 2-4 μέτρα με περασμένα τα φύλλα του καπνού. Αυτά τα «ράμματα» απλώνονταν στον ήλιο για μέρες, κρεμασμένα σε ξύλινα τελάρα «τις ράμκες ή λιάστρες» που τις κουβαλούσαν μέσα έξω τα βράδια και όποτε συννέφιαζε ή έβρεχε, ώσπου τα φύλλα να ξεραθούν. Η διαδικασία του περάσματος των φύλλων στις βελόνες λέγονταν «τίζεμα» ή «βελόνιασμα» ή «μπούρλιασμα» και διαρκούσε μέχρι το βραδάκι.αγγαρεύονταν όλοι μικροί και παππούδες! Αφού τελείωναν όλα τα φύλλα και έτρωγε η οικογένεια, είχαν ελάχιστες ώρες ύπνου μέχρι να σηκωθούν πάλι από τα μεσάνυχτα να πάνε στο σπάσιμο του επόμενου «χεριού». Η περίοδος της συγκομιδής διαρκούσε μέχρι τα τέλη του Σεπτέμβρη. Τα ξηρά φύλλα στα «ράμματα» αποθηκεύονταν και με τα πρωτοβρόχια περίπου κοντά στου Αγ. Δημητρίου, μαλάκωναν λίγο και ξεκινούσε η επόμενη φάση που ήταν το «παστάλιασμα»Στο παστάλιασμα, τα φύλλα έβγαιναν απο τα ράμματα και στοιβάζονταν ένα – ένα σε ματσάκια -τα «παστάλια»- που συσκευάζονταν σε σφιχτοδεμένα δέματα. Εκείνη την ώρα γίνονταν η διαλογή των φύλλων, ο χωρισμός από τα ακατάλληλα φύλλα, ώστε να επιτευχθεί η άριστη ποιότητα των καπνών Το παστάλιασμα διαρκούσε μέχρι τα τέλη του Φλεβάρη και επιτέλους η σοδειά ήταν έτοιμη και συσκευασμένη. Η οικογένεια δεν προλάβαινε ν’ ανασάνει μέχρι ν’ αρχίσει ο κύκλος της επόμενης σοδειάς

(Αναμνήσεις του παιδικού μυαλού μου)

Πηγή: Popi Garoufa Haritonidou