Β. Αποστόλου: Μια άλλη αντίληψη για τον πρωτογενή τομέα στην Ανατολική Αττική

Ομιλία Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στο

Περιφερειακό Συνέδριο για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση στην Ανατολική Αττική

Στα μέχρι σήμερα Συνέδρια ο αγροτικός χώρος είχε σημαντική αναφορά γιατί είχε και πεδίο εφαρμογής. Και από αυτή την άποψη ήταν πιο εύκολη η συζήτηση στις αντίστοιχες θεματικές συνεδριάσεις.

Στην Ανατολική Αττική υπάρχει μια ιδιαιτερότητα… με την οποία θα ξεκινήσω την τοποθέτησή μου, με τον κίνδυνο βέβαια να χαρακτηριστώ ότι μπαίνω σε ξένα χωράφια. Θα το κάνω γιατί ασχολούμαι από παλιά.

Ενώ όλοι συμφωνούμε εδώ και πολλά χρόνια ότι το Φαραωνικό μοντέλο ανάπτυξης της Αττικής, ιδιαίτερα της Ανατολικής έχει εξαντλήσει τα όρια του, δεν κάνουμε κινήσεις για να το σταματήσουμε.. Δεν είναι δυνατόν να θέλουμε να σταματήσουμε τη τσιμεντοποίηση της ελάχιστης γεωργικής γης που έχει απομείνει και να βλέπουμε ότι συνεχίζεται η εκτός σχεδίου δόμηση.

Υπό αυτές τις διαμορφωμένες συνθήκες βέβαια, είναι αδύνατον να δούμε την συμμετοχή της πρωτογενούς παραγωγής, μικρής εκ των πραγμάτων, στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν η την προστιθέμενη αξία της, εκτός 2-3 περιορισμένων κλάδων.

Ίσως όμως είναι και από τους τομείς που με σχεδιασμένες πολιτικές παρεμβάσεις υπάρχουν περιθώρια μιας ορισμένης θετικής συμβολής στην σταθεροποίηση και μικρή αντιστροφή της τάσης.

Συμβάλλει σ’ αυτό η εύκολη πρόσβαση των παραγωγών και των προϊόντων στον πολεοδομικό ιστό της πρωτεύουσας.

Όμως, όπως σας είπα και στην αρχή, είμαστε υποχρεωμένοι από την πραγματικότητα να δούμε την πρωτογενή παραγωγή στην Ανατολική Αττική με άλλη ματιά, έξω από τα συνήθη παραγωγικά στερεότυπα.

Γι αυτό εδώ θα σας αναφέρω μερικές βασικές σκέψεις μιας άλλης αντίληψης, που βρίσκει βέβαια μέχρι ένα σημείο, αποκούμπι, στα υφιστάμενα προγράμματα και αναπτυξιακά εργαλεία (ΕΣΠΑ – ΠΑΑ 2014-20) αλλά δεν επικαθορίζεται από αυτά.

Με την έννοια αυτή οι καλλιέργειες, οι εκτροφές ζώων, τα δάση και, γενικότερα, η χλωρίδα και η πανίδα, οι βασικοί γεωργικοί πόροι (έδαφος και νερό), συνιστούν ιδιαίτερα για την Αττική του σήμερα, μια διαρκή πρόκληση για επανατοποθέτηση των εννοιών της «ανάπτυξης» που θα είναι δυνατό να συμβάλει:

• στην αναδιαμόρφωση του Αττικού Τοπίου και την προστασία του περιβάλλοντος
• σε μια ορισμένη διέξοδο απασχόλησης με ένταση  της εργασίας και ουσιαστική ενσωμάτωση μέσω της εργασίας οικονομικών μεταναστών και προσφύγων
• στην πολυλειτουργικότητα του παρηκμασμένου αστικού και περιαστικού ιστού, και
• στην διαφορετική προσέγγιση παραγωγών – φορέων – καταναλωτών μέσω κατάλληλων συνεργατικών σχημάτων.

Η όποια άσκηση γεωργικών δραστηριοτήτων εντοπίζεται κυρίως στις περιοχές του Μαραθώνα, των Μεσογείων, στον Αυλώνα, Ωρωπό κλπ και σε ζώνες όπου δεν αναπτύσσονται άλλες χρήσεις γης.

Σ’ αυτές λοιπόν τις εκτάσεις είναι εφικτή και λογική η επέκταση των κλάδων φυτικής και ζωικής παραγωγής που λόγω παράδοσης, δυναμικής και συγκριτικών πλεονεκτημάτων, παρουσιάζουν αντίστοιχες δυνατότητες επιχειρηματικές – επαγγελματικές.

Τέτοιοι κλάδοι και τομείς είναι:

• Η παραγωγή κηπευτικών υπό κάλυψη αλλά και υπαίθριων, με όλες τις μορφές καλλιέργειας τους.
• Η παραγωγή ανθοκομικών και καλλωπιστικών φυτών υπό κάλυψη και υπαίθριων.
• Η παραγωγή ορισμένων δενδροκομικών προϊόντων σημαντικής διατροφικής και εμπορικής αξίας όπως της ελιάς, φιστικιάς, εσπεριδοειδών, σύκων.
• Η εγκατάσταση και παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών.
• Η διατήρηση και επανεγκατάσταση παραδοσιακών και νέων αμπελώνων με οινοποιήσιμα και βρώσιμα σταφύλια.
• Η μελισσοκομία με κατάλληλη χωρική διασπορά.
• Η πτηνοτροφία, κυρίως για αυγοπαραγωγή.
• Η αιγοπροβατοτροφια μικρής διάχυσης και κλίμακας, κυρίως γαλακτοπαραγωγική
• Η αλιεία, παράκτια-μέση-υπερπόντια και οι ιχθυοκαλλιέργειες.

Μια τέτοια προσπάθεια αναδιοργάνωσης του πρωτογενούς τομέα και ιδίως στους στόχους που προανέφερα, συμβατό βέβαια με την μικρή του κλίμακα αναφοράς στην περιοχή, είναι το ΠΑΑ 2014-20.

Εδώ επιτρέψτε μου να τονίσω ότι για τους λόγους αυτούς εντάξαμε την Αττική στο ΠΑΑ αυτής της προγραμματικής περιόδου, όταν στην προηγούμενη την είχαν ξεχάσει.

Ενδεικτικά για την Αττική σας αναφέρω πως εκτός από τις άμεσες ενισχύσεις και τα ειδικά καθεστώτα στήριξης

1. Ολοκληρώθηκαν τα προγράμματα κατάρτισης των νέων αγροτών παρελθόντων ετών και κατεβλήθησαν οι προβλεπόμενες ενισχύσεις.

Επίσης στην Περιφέρεια Αττικής έχουν εκχωρηθεί για την ένταξη στο μέτρο εγκατάστασης νέων αγροτών 5,8 εκ. Ευρώ, μέσω δυο προκηρύξεων, προκειμένου να ενταχθούν πάνω από 250 νέοι αγρότες, με ποσό ατομικής ενίσχυσης περίπου 20.000 ευρώ/ατομο.

Στην πρώτη προκήρυξη εντάχθηκαν 75… το υπόλοιπο ποσό θα είναι στη διάθεση της Περιφέρειας και για τους υπολοίπους, αλλά για λίγο καιρό ακόμη.

2. Βρίσκεται εν εξελίξει η προκήρυξη για Επενδύσεις σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις - Σχέδια Βελτίωσης. Εκτός αυτής, στην ΠΕ ΑΝΑΤ. ΑΤΤΙΚΗΣ είχαν υποβληθεί 20 επενδυτικά σχέδια συνολικής δημόσιας δαπάνης περίπου 1 εκ €.

Από αυτά στην προγραμματική περίοδο 2014-2020, μεταφέρονται ως ανειλημμένες υποχρεώσεις 6 επενδυτικά σχέδια.

3. Υπογράφηκε η απόφαση για “Στήριξη σε συστήματα ποιότητας” που αποσκοπεί στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών γεωργικών προϊόντων.

Καλύπτονται εδώ προϊόντα προτεραιότητας για την Ανατολική Αττική όπως:

α) Προϊόντα που έχουν καταχωρηθεί στον αμπελοοινικά τομέα σύμφωνα με τις ονομασίες προέλευσης και τις γεωγραφικές ενδείξεις της ΕΕ όπως το ΠΓΕ Κρασί  Αττικής.

β) Τα Βιολογικά προϊόντα .

 γ) Το Κρέας πουλερικών και τα αυγά ορνίθων.

Το ανώτατο ετήσιο ποσό της ενίσχυσης κυμαίνεται από 1.300 έως 3.000 ευρώ ανά γεωργική εκμετάλλευση και παρέχεται ως ενίσχυση για μέγιστη διάρκεια πέντε ετών.

4. Προετοιμάζεται η εφαρμογή συστήματος Παροχής Γεωργικών Συμβουλών για βελτίωση της οικονομικής και περιβαλλοντικής διαχείρισης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων.

Δικαιούχοι της ενίσχυσης θα είναι δομές συμβούλων όπου νέοι άνεργοι επιστήμονες γεωτεχνικοί θα έχουν αυξημένη μοριοδότηση. Το μέγιστο ποσό ενίσχυσης είναι 1.500 €/συμβουλή.

• Τέλος σε εξέλιξη βρίσκονται προγράμματα στήριξης για Σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, καθώς και προγράμματα συνεργασίας και καινοτομίας για την παραγωγικότητα και βιωσιμότητα της γεωργίας, για περιβαλλοντικά έργα, περιβαλλοντικές πρακτικές και δράσεις για την κλιματική αλλαγή.

Επιτρέψτε μου μια ειδική αναφορά για την αλιεία. Στο Υπουργείο έχουμε ξεκινήσει μια τιτάνια προσπάθεια να αρθούν οι αγκυλώσεις και τα κακώς κείμενα.

Το βασικότερο εργαλείο μας σε αυτή τη διαδρομή είναι οι κοινοτικοί πόροι του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας, ύψους 389 εκατ. ευρώ, που με την εθνική συνεισφορά θα ξεπεράσουν τα 500 εκατ. ευρώ.

Από τα πλέον σημαντικά όμως έργα για την αλιεία, για τα οποία έχει ουσιαστικά εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη χρηματοδότησή του, είναι το Εθνικό Πρόγραμμα Συλλογής Αλιευτικών Δεδομένων.

Ένα πρόγραμμα που δεν υλοποιούνταν πλήρως για αρκετά χρόνια και αρκετές χρονιές καθόλου, παρότι αποτελεί το βασικό εργαλείο κάθε χώρας για να μπορέσει να εφαρμόσει αλιευτική πολιτική.

Αυτό θα μας δώσει τις απαραίτητες πληροφορίες για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τα βιώσιμα και αειφόρα, τα ιχθυοαποθέματα στη χώρα μας, να διατηρήσουμε βιώσιμο το επάγγελμα των αλιέων, με προτεραιότητα αυτού των παράκτιων αλιέων, οι οποίοι αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μικρής παράκτιας αλιείας, ένα κλάδο που περιφερόταν από Υπουργείο σε Υπουργείο και χωρίς καμία θεσμική οντότητα .

Ετοιμάζουμε μια σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών, με τα οποία ευελπιστούμε να βελτιώσουμε αισθητά την κατάσταση που διέπει τον κλάδο.

Ήδη βρίσκεται σε επεξεργασία νέος νόμος για τις κυρώσεις στην αλιεία, ο οποίος θα αυστηροποιεί και θα συμπληρώνει το ελλιπές μέχρι σήμερα θεσμικό πλαίσιο, θα αποτρέπει την παράνομη και λαθραία αλιεία δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στη ιχνηλασιμότητα των αλιευτικών προϊόντων.

Στόχος μας αποτελεί η θωράκιση του εισοδήματος των επαγγελματιών αλιέων και η προστασία ιδιαίτερα των ευαίσθητων ιχθυοαποθεμάτων.

Αναθεωρείται επίσης το απαρχαιωμένο θεσμικό πλαίσιο που διέπει τον κλάδο, με απαρχή την αλλαγή της νομοθεσίας για την επαγγελματικότητα των αλιέων και τον τρόπο έκδοσης των αδειών επαγγελματικής αλιείας, το οποίο εφαρμόζεται από Βασιλικό Διάταγμα του 1966!

Δεν αρκεί για να γίνει επαγγελματίας αλιέας κάποιος, το  να αγοράσει υπάρχουσα επαγγελματική άδεια αλιείας. Θα πρέπει να υπάρχει η στοιχειώδης κατάρτισή του, ώστε να κατανοεί ότι αν δεν αλιεύει βιώσιμα στο παρόν, δεν θα έχει τη δυνατότητα να αλιεύει στο μέλλον, και το χειρότερο είναι ότι θα στερήσει τη δυνατότητα από τις επερχόμενες γενεές, από τα παιδιά του, το δικαίωμα της αλιείας.

Μια ακόμη νομοθετική πρωτοβουλία που επεξεργαζόμαστε αφορά στην επαναφορά των ερασιτεχνικών αδειών αλιείας και στη δημιουργία μητρώου ερασιτεχνών.

Πρέπει να ενστερνιστούμε όλοι όσοι εμπλεκόμαστε στον κλάδο, ότι δεν υπάρχει μέλλον σε αυτόν, αν δεν διαφυλάξουμε οι ίδιοι τους διαθέσιμους βιολογικούς πόρους και αν δεν καταφέρουμε να απαλείψουμε τις κακές πρακτικές που εφαρμόζονται σήμερα.

Μετά την ολοκλήρωση της θεσμικής εκπροσώπησης των αλιέων, αυτές τις ημέρες θα κατατεθεί στη Βουλή για ψήφιση, ενόψει και του σχεδίου νόμου για την αλιεία, θα έρθουμε σε διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να καταλήξουμε σε ένα νόμο ο οποίος θα διασφαλίζει το δικαίωμα των Ελλήνων πολιτών να μπορούν να αλιεύουν, αλλά ταυτόχρονα θα ενσωματώνει τις αρχές της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής, ώστε να καθίσταται βιώσιμη η αλιεία.

Δημοσιεύματα και τηλεοπτικές αναφορές που εμφανίζονται κατά καιρούς είναι απολύτως αβάσιμα, καθώς έχω καταστήσει σαφές, σε όλους τόνους, ότι δεν είναι δυνατόν να λαμβάνονται αποφάσεις για μια μερίδα ανθρώπων, χωρίς να γίνεται πρώτα διαβούλευση με αυτούς.

Παράλληλα με τις νομοθετικές πρωτοβουλίες όμως, ως βασικό εργαλείο για την οικονομική ενίσχυση του τομέα, αποτελεί το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας, όπως προανέφερα. Ήδη έχουν ενεργοποιηθεί Μέτρα ύψους 250 περίπου εκ. ευρώ.

Όλοι πλέον αποδέχονται ότι η χώρα μας βγαίνει από την κρίση. Την ίδια στιγμή έχει καταστεί σαφές ότι ο αγροτικός χώρος θα έχει αποφασιστικό ρόλο σε αυτή την πορεία. Ένα μικρό κομμάτι του ανήκει και σε εσάς.